نگرانی‌های مربوط به ناباروری زنان
ناباروری به معنای تلاش ناموفق و مکرر برای باردارشدن است که رابطه جنسی حفاظت نشده و دائمی حداقل به مدت یک سال تکرار میشود. طبق آمار، ارقام و آزمایش‌هایی که از زوجین دریافت شده است، یک سوم مشکلات مربوط به ناباروری از سلامت و وضعیت جسمانی زنان نشات می‌گیرد. با این وجود تشخیص علل ناباروری زنان سخت و دشوار است، بنابراین پیدا کردن روش درمانی نیز امری پیچیده محسوب میشود. البته امید خود را از دست ندهید؛ زیرا بسیاری از زوجین نابارور توانسته‌اند با کمک متخصص و پزشکان حرفه‌ای بچه‌دار شوند.
با توجه به اینکه حدود 30 درصد از مشکلات ناباروری مربوط به وضعیت بانوان است، متخصص باید شرایط تخمک‌گذاری، لوله‌های فالوپ و وضعیت رحم خانم را مورد بررسی دقیق قرار دهد. در برخی موارد با دارو درمانی یا جراحی زوجین می‌توانند بچه‌دار شوند و در برخی دیگر از موارد نیز باید از روشهایی همانند IVF یا IUIکمک بگیرند. به منظور آشنایی بیشتر با دلایل ناباروری زنان مطلب زیر را تا انتها دنبال کنید.
منظور از ناباروری زنان چیست؟
جنین زمانی ایجاد میشود که اسپرم بتواند تخمک بالغی را بارور کند در واقع قدرت باروری اسپرم کافی باشد روشهایی نیز وجود دارد که به حفظ باروری مردان کمک میکند مانند: اندرولوژی.
تخمک‌گذاری نیز زمانی رخ می‌دهد که تخمک از یکی از تخمدان‌ها آزاد شود و این اتفاق حدود 14 روز قبل از شروع دوره قاعدگی رخ می‌دهد. تخمک در لوله فالوپ حرکت میکند و به سمت رحم هدایت میشود.
اگر تخمک در سفر خود با اسپرم سالمی برخورد کند و بارور شود، در دیواره رحم جای می‌گیرد و بارداری رخ می‌دهد اما اگر هر یک از این مراحل با نقصی روبرو باشد، بدون شک بارداری اتفاق نمی‌افتد. شانس باروری ماهانه زوجین جوان 25 درصد است که به عوامل مردانه و زنانه زیادی بستگی دارد.
اگر بعد از 12 ماه تلاش پیاپی، بارداری رخ ندهد ممکن است مشکل ناباروری زنان وجود داشته باشد. متاسفانه مشکلات ناباروری در زنان بالای 35 سال بیشتر است.
علائم ناباروری زنان
علت و علائم اصلی ناباروری زنان مربوط به چرخه قاعدگی آنها و تخمک‌گذاری است. به طور معمول بانوانی که چرخه قاعدگی خیلی طولانی یا خیلی کوتاهی دارند نابارور هستند. می‌توان گفت چرخه قاعدگی که تا 35 روز و حتی بیشتر طول بکشد یا اینکه کمتر از 21 روز باشد، بدون شک در باروری اختلالاتی ایجاد میکند.
نامنظم بودن این چرخه نشان می‌دهد که تخمک‌گذاری یا انجام نمی‌شود یا اینکه به درستی قابل اجرا نیست. در برخی موارد هیچ نشانه یا علائم دیگری برای شناسایی ناباروری در خانم‌ها وجود ندارد.
دلایل ناباروری زنان
علت ناباروری زنان
برای اینکه بارداری رخ دهد، هر مرحله از فرآیند تولید مثل باید به درستی انجام شود. اصلی‌ترین مراحل فرآیند بارداری زنان را در ادامه ذکر می‌کنیم:
-
- یکی از 2 تخمدان بانوان یک تخمک بالغ آزاد کند
-
- تخمک توسط لوله فالوپ دریافت شود
-
- اسپرم از دهانه رحم به سمت بالا در طول رحم و لوله فالوپ شنا کند تا برای لقاح خود را به تخمک برساند
-
- تخمک بارور شده از لوله فالوپ به سمت رحم حرکت کند
-
- تخمک بارور شده به داخل رحم بچسبد و رشد کند ( لانه‌گزینی)
در صورتی که هر یک از این مراحل با اختلالاتی روبرو شوند، بدون شک بارداری رخ نمی‌دهد. در ضمن تمام قسمت‌های دستگاه تناسلی زنان باید سالم باشند تا بتوانند بارداری موفقیت‌آمیزی را تجربه کنند. اصلی‌ترین قسمت‌های دستگاه تناسلی زنان که در بارداری تاثیرگذار هستند عبارتند از:
-
- تخمدان‌ها
-
- لوله‌های فالوپ
-
- رحم
-
- دهانه رحم
-
- واژن یا کانال واژن
در نهایت اینکه وجود هر نوع ایراد و اختلال در بخش‌های مختلف دستگاه تناسلی زنان منجر به ناباروری آنها میشود. می‌توان گفت عوامل متعددی می‌توانند در هر مرحله از فرآیند تولیدمثل اختلال ایجاد کنند. در بخش‌های بعدی برخی از اصلی‌ترین دلایل مشکل ناباروری زنان را توضیح می‌دهیم.
مشکلات مربوط به تخمک‌گذاری
چرخه قاعدگی با کمک و هماهنگی انواع غده‌ها و هورمون‌ها انجام میشود. برای تخمک‌گذاری، بخشی از مغز به نام هیپوتالاموس، غده هیپوفیز مجاور را وادار میکند تا هورمون‌هایی ترشح کند. این هورمون‌ها نیز تخمدان‌ها را برای تولید تخمک تحریک می‌کنند.
پریودهای نامنظم می‌تواند دلیل اصلی ناباروری زنان محسوب شود، زیرا تخمک‌گذاری یا نامنظم است یا اینکه به درستی انجام نمی‌شود. سن زن نیز یکی از عوامل مهم باروری است، به طوری که شانس یک زن 40 ساله در هر سیکل قاعدگی تنها 5 درصد خواهد بود. امروزه از روش تخمک اهدایی نیز برای باروری استفاده میشود.
یک زن با ذخایر قوی از تخمک متولد میشود که با گذشت زمان این تخمک‌های زنده و بالغ از بین می‌روند. متاسفانه زنانی که بیش از 40 سال سن دارند، علاوه بر نامنظم بودن چرخه قاعدگی، ممکن است با خطر سقط جنین و ناهنجاری‌های ژنتیکی نوزاد متولد نشده خود نیز روبرو شوند.
مشکل سندرم تخمدان پلی کیستیک
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) شایع‌ترین بیماری هورمونی است که زنان در سنین باروری خود تحت تاثیر آن قرار می‌گیرند. به طور تقریبی از هر 7 زن یک نفر به سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا است که می‌تواند علائم مختلفی داشته باشد.
اصلی‌ترین نشانه این بیماری پریودهای نامنظم است که بدون شک بارداری یک زن را با سختی‌هایی روبرو میکند. این سندرم به طور عمده توسط یک هورمون ایجاد میشود و بر روی روند تخمک‌گذاری زنان تاثیر می‌گذارد یا باعث عدم تعادل هورمونی میشود. معمولا پزشک برای تشخیص این مشکل، برای شما سونوگرافی می نویسد و حتی ممکن است آزمایش های هورمونی نیز انجام دهید، در مراحل پیچده تر پزشک ممکن است از روشی به نام لاپاراسكوپي [HC1] استفاده کند.
این معضل علاوه بر ناباروری با چاقی، رشد غیر طبیعی مو در صورت و بدن، آکنه و غیره همراه است که البته شایع‌ترین علت ناباروری زنان همین سندرم محسوب میشود.
اختلالات مربوط به لوله‌های فالوپ
از آنجایی که تخمک در مسیری که به سمت لوله‌های فالوپ می‌رود، باردار میشود، نقش این لوله‌ها در بارداری زنان بسیار موثر است. بنابراین هر نوع زخم لوله فالوپ یا انسداد آن می‌تواند مانع از برخورد تخمک با اسپرم شود. به طور کلی هر نوع آسیب این لوله‌ها می‌تواند دلیل ناباروری زنان به حساب آید.
به زبان ساده لوله‌های فالوپ آسیب‌دیده یا مسدود شده مانع از رسیدن اسپرم به تخمک میشود یا اینکه از ورود تخمک بارور شده به داخل رحم جلوگیری میکند. دلایل انسداد یا آسیب لوله فالوپ می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
-
- بیماری التهاب لگن
-
- عفونت رحم
-
- عفونت لوله‌های فالوپ
-
- سوزاک
-
- سایر عفونت‌های مقاربتی
-
- انجام جراحی در شکل و لگن
اختلالات رحمی
مشکل ناباروری زنان
تخمک بارور شده در پوشش داخلی رحم قرار می‌گیرد تا لانه‌گزینی آن به خوبی انجام شود اما در برخی مواقع ممکن است که شرایط نامساعد رحم روند لانه‌گزینی را مختل کند. اختلالات رحمی یا مشکلات دهانه رحم می‌توانند در روند تخمک‌گذاری نیز اختلال ایجاد کنند تا خطر سقط جنین را افزایش دهند.
برخی از این اختلالات رحمی را در زیر نام می‌بریم:
-
- فیبروم: تومورهای خوش خیم داخل رحم
-
- پولیپ: برآمدگی‌های کوچکی که در پوشش داخلی رحم رشد می‌کنند
-
- مشکلات مربوط به رحم که از بدون تولد وجود دارند همانند شکل غیر معمول رحم
-
- تنگی بیش از حد دهانه رحم
-
- باریک شدن دهانه رحم که می‌تواند ناشی از یک ناهنجاری ارثی یا آسیب به دهانه رحم باشد
-
- عدم توانایی رحم برای ایجاد و تولید بهترین نوع مخاط، بنابراین اسپرم نمی‌تواند به خوبی از دهانه رحم به داخل رحم حرکت کند ( وجود مخاط غلیظ در رحم)
آندومتریوز
آندومتریوز وضعیتی است که در آن سلول‌های پوششی داخل رحم به سایر قسمت‌های لگن مهاجرت می‌کنند. این شرایط می‌تواند به لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها آسیب برساند و حتی بر حرکت تخمک و اسپرم نیز تاثیرگذار باشد.
حتی اگر لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها نیز آسیب نبینند، آندومتریوز می‌تواند بر روی روند ایجاد لقاح، رشد جنین و لانه‌گزینی تاثیر بگذارد. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که بافت درون رحم که به طور معمول در آن کاشته و رشد میکند در مکان دیگری تشکیل شود.
این رشد اضافی بافت و جراحی برای برداشتن آن می‌تواند باعث ایجاد اسکار شود که در نتیجه لوله‌های فالوپ نیز مسدود می‌شوند و اتحادی میان تخمک و اسپرم رخ نمی‌دهد. آندومتریوز همچنین می‌تواند لانه‌گزینی تخمک بارورشده را مختل کند.
ناباروری بدون دلیل مشخص
علاوه بر تمام دلایلی که در بخش‌های قبلی ذکر شد، متاسفانه در برخی موارد علت اصلی ناباروری زنان هرگز مشخص نمی‌شود. به زبان ساده ترکیب چندین علت مختلف ناباروری زنان می‌تواند این معضل را به همراه داشته باشد.
در چنین شرایطی نمی‌توان پاسخ مشخصی دریافت کرد اما با کمک متخصصان حرفه‌ای می‌توان با گذر زمان اختلالات موجود را اصلاح کرد. در چنین شرایطی هرگز درمان ناباروری خود را به تعویق نیندازید.
چگونه ناباروری زنان را تشخیص می‌دهند؟
ناباروری زنان نیز همانند سایر بیماری‌ها و معضلات تحت آزمایش‌های مشخصی قابل تشخیص است. البته برای تشخیص ناباروری زنان و علت اصلی این معضل متخصصان حرفه‌ای مردان و زنان را مورد آزمایش دقیق قرار می‌دهند که بیشتر این آزمایش‌ها به خانم‌ها مرتبط است و عبارت هستند از:
-
- معاینه فیزیکی
-
- بررسی سابقه پزشکی
-
- آزمایش خون
-
- آزمایش بررسی وجود هورمون‌های تخمک‌گذاری
-
- لاپاراسکوپی به منظور بررسی اندام تناسلی
-
- اسکن اولتراسوند به منظور بررسی وجود فیبروم
-
- آزمایش مایع منی مرد به منظور اطمینان یافتن از قدرت باروری او
روشهای درمان ناباروری زنان
ناراحتی‌های حاصل از ناباروری زنان
انتخاب و اجرای بهترین روش درمانی برای رفع مشکل ناباروری زنان به عوامل مختلفی بستگی دارد. در قدم اول شما باید به سراغ افراد متخصصی بروید که در این زمینه تجربه و سابقه خوبی کسب کرده‌اند. سپس با این افراد مشورت کنید تا در نهایت بتوانند بهترین روش درمان ناباروری را برای شما انتخاب کنند.
روشهای زیادی برای درمان ناباروری خانم‌ها وجود دارد که این روش‌ها بیش از هر چیزی به علت اصلی آنها وابسته است. در برخی موارد خانم‌های نابارور از طریق روش IUI می‌توانند باردار شوند که این روش نیز تحت نظر متخصصان حرفه‌ای قابل انجام خواهد بود. بهترین روشهای درمان ناباروری در بانوان را طی بخش‌های بعدی توضیح می‌دهیم.
انجام جراحی برای درمان ناباروری زنان
در بخش‌های قبلی نیز گفتیم ناباروری در زنان می‌تواند به دلیل انسداد اندام‌های تناسلی باشد. مشکلاتی همانند فیبروم، پولیپ، آندومتر، ناهنجاری‌های رحم، کیست تخمدان و غیره از طریق جراحی قابل درمان هستند. در حال حاضر بیشتر جراحی‌های باروری با استفاده از لاپاراسکوپ از طریق شکم یا هیستروسکوپ از طریق دهانه رحم انجام می‌شوند.
متاسفانه در برخی موارد، جراحی لاپاراسکوپی امکان‌پذیر نیست و جراح متخصص باید با استفاده از جراحی باز یا ایجاد برش بر روی شکم فرد بیمار روند درمان را پشت سر بگذارد.
روش القای تخمک‌گذاری
بدون شک می‌دانید که پریودهای نامنظم بدین معنا است که تخمک‌گذاری نیز یا انجام نمی‌شود یا نامنظم است. برای رفع این علت ناباروری زنان می‌توان از داروهایی کمک گرفت که تخمک‌گذاری را القا کنند. این داروها به 2 شکل قرص و تزریق در دسترس زنان نابارور قرار می‌گیرد.
داروهای خوراکی همانند کلومیفن سیترات می‌توانند ترشح هورمون‌هایی که باعث تحریک تخمک‌گذاری شوند را افزایش دهند. سایر روشهای تزریقی نیز می‌توانند تخمدان‌ها را تحریک کنند تا تخمک بیشتری بسازند. نتیجه این روش درمانی خیلی سریع و از طریق آزمایش خون یا سونوگرافی مشخص میشود.
گاهی اوقات پاسخ به داروی تزریقی القا تخمک‌گذاری بیش از حد است که این روند می‌تواند باعث ایجاد وضعیتی به نام سندرم تحریک افراطی تخمدان شود. علائم این معضل نیز شامل درد شکم و نفخ است که با کمک آزمایش خون متخصص می‌تواند دوز دقیقی را برای تزریق تعیین کند و خطرات احتمالی را به کمترین میزان برساند.
روشهای کمک باروری
روشهای کمک باروری همانند لقاح آزمایشگاهی می‌تواند یکی از روشهای درمان ناباروری خانم‌ها باشد که طی آن تخمک از تخمدان‌ها بازیابی میشود، تخمک حرکت میکند و اسپرم‌ها نیز موثرتر عمل می‌کنند. همواره مشکلات ناباروری مربوط به زنان نیست و قدرت باروری مرد نیز باید بررسی شود، امروزه به کمک روشهایی مانند: میکروتسه فرایندهای پیچیده ی تشخیص و درمان مردان نیز آسانتر شده است. روشهای کمک باروری به شکلی هستند که هر ماه تخمدان‌ها را برای آزادسازی تخمک بیشتر تحریک خواهند کرد و به این فرآیند کمک می کند مانند : PRP .
زمانی که تخمک‌ها برای آزاد شدن آماده هستند، متخصص می‌تواند آنها را بازیابی کند. در ادامه نیز می‌توانند تخمک را با اسپرم پدر مخلوط کنند تا بارداری رخ دهد یا لقاح ایجاد شود. در صورتی که رحم خانم مشکلی نداشته باشد، متخصصان می‌توانند جنین ایجاد شده را به درون رحم زن منتقل کنند.
سخن آخر
در صورتی که شما نیز به عنوان یک خانم با معضلات و مشکلات ذکر شده در بالا دست و پنجه نرم می‌کنید، زمان آن رسیده که به سراغ متخصصی بروید که در این زمینه شما را یاری کند. متخصصان و پزشکان حرفه‌ای در زمینه باروری با معاینه وضعیت جسمانی شما می‌توانند علت ناباروری را تشخیص دهند و برای رفع آن اقدامات لازم را به کار گیرند.
یکی از بهترین کلینیک‌های باروری حاضر در این حوزه، مرکز ناباروری رستاک اراک است که در زمینه‌های مختلف مربوط به بارداری و باروری می‌تواند شما را راهنمایی کند. تیم متخصص این کلینیک خیلی سریع به اختلال رحمی شما رسیدگی می‌کنند و پاسخگوی تمام سوالات شما هستند.
