برای درمان ناباروری روش‌های مختلفی استفاده می‌شود که یکی از آنها IVF است. این روش در واقع نوعی فناوری کمک باروری (ART) است که در طی فرایندی پیچیده، به صورت مصنوعی لقاح اسپرم و جنین را انجام می‌دهند. احتمالا با شنیدن نام روش آی وی اف سوالات مختلفی درباره نحوه انجام آن، موارد استفاده، خطرات و دیگر نکات مربوط به آن پیش می‌آید. در ادامه این مطلب از مرکز ناباروری رستاک قصد داریم تا روش IVF برای درمان ناباروری را به طور کامل معرفی کنیم، پس تا انتها همراه ما باشید.
در یک حاملگی طبیعی، اسپرم وارد بدن خانم شده و لقاح بین تخمک و اسپرم در لوله‌های فالوپ انجام می‌شود. سپس تخمک بارور به سمت رحم حرکت کرده و به دیواره رحم متصل می‌شود که نتیجه این فرایند بارداری است. اگر به هر دلیل لقاح بین اسپرم و تخمک انجام نشود، می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد که یکی از آنها IVF است.
IVF مخفف عبارت In vitro fertilization به معنی لقاح آزمایشگاهی است؛ در واقع In vitro به معنای خارج از بدن بوده که در طی آن لقاح بین اسپرم و تخمک در محیط آزمایشگاه انجام شده و پس از اینکه تخمک به مراحل اولیه جنینی رسید، آن را به رحم وارد میکنند تا بارداری اتفاق افتاده و مابقی رشد جنین در رحم انجام شود. ای وی اف روشی موثر برای درمان ناباروری است که در ۵ درصد موارد انجام آن توسط پزشک تجویز می‌شود.
همان‌طور که گفتیم روش IVF برای درمان ناباروری مورد استفاده قرار می‌گیرد که ممکن است به دلایل مختلفی انجام شود. البته پزشک روند درمان ناباروری را ابتدا با روش‌های کم تهاجمی مانند مصرف داروهای درمان ناباروری و تلقیح داخل رحمی (IUI) آغاز می‌کند؛ در صورتی که روش‌های دیگر موثر واقع نشوند، پزشک انجام IVF را توصیه می‌کند. آی وی اف برای درمان ناباروری در موارد زیر توصیه می‌شود:
در بیماری آندرومتریوز پوشش داخلی رحم در خارج از رحم رشد کرده و یکی از دلایل ناباروری در خانم‌ها محسوب می‌شود.
پیش از انجام ای وی اف پزشک برخی آزمایش‌ها را به منظور بررسی شرایط بیمار تجویز می‌کند. انجام این آزمایش‌ها برای بررسی وضعیت خانم و آقا ضروری بوده و به شرح زیر است:
ای وی اف را می‌توان فرایندی پیچیده با مراحل زیاد دانست که برای انجام آن به زمانی بین ۴ تا ۶ هفته نیاز دارید. در ادامه با مراحل انجام IVF به طور کامل آشنا می‌شوید:
پیش از شروع ای وی اف، پزشک ممکن است با هدف جلوگیری از ایجاد کیست تخمدان و کنترل چرخه قاعدگی، قرص‌های ضدبارداری را تجویز کند. این داروها ممکن است ترکیبی از دو هورمون استروژن و پروژسترون باشند و یا تنها از قرص‌های استروژن استفاده شود.
در طی چرخه قاعدگی طبیعی، هر ماه یک از تخمک‌ها بالغ شده و تخمک‌های نابالغ از بین می‌روند. برای انجام IVF داروهای هورمونی تجویز می‌شود تا تعداد تخمک‌های بالغ افزایش یابد. پس از مصرف داروها با انجام سونوگرافی و آزمایش سطح هورمون‌های خون، پاسخ تخمدان‌ها بررسی می‌شود. تحریک تخمدان بین ۸ تا ۱۴ روز طول می‌کشد و زمانی که تخمک‌ها به بلوغ رسیدند، یک تزریق ماشه‌ای (Trigger shot) برای نهایی کردن بلوغ و آماده‌سازی پایانی تخمک انجام می‌شود. زمان انجام تزریق ماشه‌ای ۳۶ ساعت پیش از مرحله بعدی ای وی اف، یعنی بازیابی تخمک است.
در این مرحله ابتدا برای کاهش درد و ناراحتی از داروهایی مانند آرام‌بخش‌های خفیف استفاده می‌شود. سپس با کمک سونوگرافی، یک سوزن نازک را از طریق واژن به داخل تخمدان‌ها وارد میکنند. این سوزش به یک دستگاه مکنده متصل است که تخمک‌ها را بیرون می‌کشد. پس از خارج کردن تخمک‌ها، آنها را در ظرف حاوی محلول خاصی قرار می‌دهند و سپس ظرف در محیط کنترل شده دستگاه انکوباتور قرار می‌گیرد.
در این مرحله اسپرم را داخل هر تخمک بالغ تزریق میکنند که این فرایند با عنوان تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) شناخته می‌شود. همچنین تخمک‌های نابالغ که امکان انجام ICSI برای آنها وجود ندارد را در ظرفی حاوی اسپرم و مواد مغذی قرار می‌دهند. البته در این ظرف به ندرت یک تخمک به بلوغ می‌رسد. معمولا ۷۰ درصد از تخمک‌های بالغ در مرحله لقاح آزمایشگاهی بارور میشوند.
در فاصله ۵ تا ۶ روز بعد از لقاح، جنین تحت نظارت قرار می‌گیرد تا مراحل اولیه رشد را سپری کند. سلول‌های اولیه پس از لقاح باید به مرحله بلاستوسیست برسند تا برای انتقال به رحم آماده باشند. تنها در حدود ۵۰ درصد تخمک‌های بارور شده به مرحله بلاستوسیست می‌رسند و مابقی را دور می‌ریزند.
.
برای این مرحله دو روش کلی وجود دارد که یکی از آنها انتقال جنین تازه و دیگری انتقال جنین منجمد است. در انتقال جنین تازه در فاصله ۳ تا ۷ روز پس از بازیابی تخمک، آن را به رحم منتقل میکنند. در روش دیگر، جنین منجمد شده و حتی ممکن است سال‌ها از لقاح و بازیابی تخمک گذشته باشد.
در این مرحله مصرف هورمون‌های خوراکی، تزریقی، واژینال یا ترانس درمال تجویز می‌شود تا رحم برای پذیرش جنین آماده باشد. مصرف این داروها به مدت ۱۴ تا ۲۱ روز ادامه دارد و معمولا پس از این مدت، با انجام سونوگرافی و آزمایش سطح هورمون‌های خون، آمادگی رحم بررسی می‌شود. در نهایت با یک اسپکولوم، دهانه واژن را باز نگه می‌دارند و سپس یک کاتتر نازک را از طریق دهانه رحم به داخل رحم وارد میکنند. با یک سرنگ، یک یا چند جنین وارد کاتتر شده تا به رحم تزریق شود. جالب است بدانید که زمام انجام این روش کوتاه بوده و تنها ۱۰ دقیقه است.
زمانی که جنین وارد رحم شود، با انجام لانه گزینی و اتصال سلول‌های اولیه جنین به رحم، بارداری اتفاق می‌افتد. در فاصله ۹ تا ۱۴ روز پس از انتقال جنین به رحم، آزمایش خون انجام می‌شود تا احتمال بارداری مورد بررسی قرار گیرد.
پس از پایان مراحل IVF و انتقال جنین به رحم مادر، برخی علائم طبیعی بوده و نباید درباره آنها نگران باشید. پس از انجام IVF توصیه می‌شود که تا ۲۴ ساعت پس از بیهوشی از انجام رانندگی خودداری کنید. البته برخی افراد بلافاصله به فعالیت‌های طبیعی خود باز می‌گردند. از علائم پس از ای وی اف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
قبل از آغاز انجام IVF باید قرص‌های ضدبارداری و استروژن مصرف کرد. داروهای مختلفی به شکل خوراکی، تزریق یا واژینال در طول دوره انجام IVF تجویز میشوند. داروهای تجویزی در مرحله تحریک تخمدان شامل موارد زیر است:
به طور کلی هر روش درمانی که برای ناباروری مورد استفاده قرار می‌گیرد ممکن است با خطرات و عوارضی همراه باشد و آی وی اف نیز همین‌طور است. در ادامه ریسک و عوارض IVF را معرفی کرده‌ایم:
سوزنی که در مرحله بازیابی تخمک استفاده می‌شود، ممکن است باعث خونریزی، عفونت یا آسیب به روده، مثانه یا رگ خونی شود.
در این سندروم تخمدان‌ها متورم و دردناک میشوند که ممکن است در پی دریافت داروهای باروری، مانند گنادوتروپین جفتی انسانی (HCG) این سندروم به وجود آید.
خطر سقط جنین پس از انجام IVF مشابه حاملگی‌های عادی است و هرچه سن مادر بیشتر باشد، احتمال سقط جنین نیز افزایش می‌یابد.
در این حالت تخمک بارور شده به بافت خارج از رحم و اغلب لوله‌های فالوپ متصل می‌شود که درصد کمی از افراد پس از IVF، دچار این مشکل خواهند شد.
آی وی اف احتمال حاملگی چند قلو را افزایش می‌دهد و در پی آن ممکن است مشکلاتی مانند فشار خون بالا، دیابت، زایمان زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد به وجود آید.
احتمال ایجاد نقایص مادرزادی با سن مادر مرتبط است؛ اما استفاده از روش‌هایی مانند ای وی اف، ممکن است خطر تولد نوزاد با مشکلات قلبی، مشکلات گوارشی و… را کمی افزایش دهد.
براساس مطالعات مختلف، IVF خطر تولد زودهنگام نوزاد یا وزن کم هنگام تولد نوزاد را کمی بیشتر می‌کند.
داروهایی که برای تحریک رشد تخمک مورد استفاده قرار می‌گیرند، ممکن است با ابتلا به نوع خاصی از تومور تخمدان مرتبط باشد؛ اما مطالعات جدیدتر این یافته‌ها را تایید نمی‌کند.
ممکن است شما نیز نام IUI برای درمان ناباروری را شنیده باشید. اکنون این سوال پیش می‌آید که تفاوت IUI و IVF چیست؟ به طور خلاصه می‌توان گفت که IUI لقاح داخل رحمی است که در آن نمونه اسپرم را پس از شستشو و جداسازی اسپرم‌های باکیفیت، به رحم وارد میکنند تا احتمال لقاح افزایش یابد. IUI در مقایسه با IVF هزینه کمتری دارد و روشی کمتر تهاجمی است.
در این مطلب به معرفی روش IVF برای درمان ناباروری پرداختیم و آماده‌سازی‌های پیش از انجام، مراحل و خطرات آن را بررسی کردیم. هزینه آی وی اف شامل هزینه آزمایش‌ها و کنترل‌های پیش از انجام آی وی اف، هزینه مراحل انجام فرایند IVF و هزینه داروهای موردنیاز در مراحل مختلف است. سلامت و وضعیت جسمانی شما و همچنین نوع پوشش بیمه نیز بر هزینه‌ها تاثیرگذار خواهد بود.
برای آگاهی دقیقا از مبلغ IVF می‌توانید با مرکز ناباروری رستاک تماس بگیرید. در این مرکز تیمی تخصصی و حرفه‌ای با تکیه بر دانش نوین و تکنولوژی‌های پیشرفته، از بهترین روش‌ها برای درمان ناباروری استفاده میکنند. فراموش نکنید که انتخاب ای وی اف یا دیگر روش‌های درمان برای ناباروری، به وضعیت شما و نظر پزشک بستگی دارد.
بدون شک می‌دانید که بارداری از طریق IVF یکی از روش‌های پرهزینه است. در صورتی که بخواهید از این طریق تعیین جنسیت نیز انجام دهید، به طور حتم هزینه این فرآیند گران‌تر می‌شود. هزینه‌های مربوط به تعیین جنسیت متغیر هستند و به عوامل مختلفی همانند تجهیزات کلینیک منتخب شما بستگی دارند.
در برخی موارد هزینه‌های مربوط به آزمایشگاه‌های ژنتیک نیز بر روی هزینه تعیین جنسیت تاثیرگذار هستند. برای اینکه بتوانید جنینی با جنس دلخواه خود داشته باشید، باید از داروهای ویژه‌ای استفاده کنید که تعداد جنین‌های تولیدشده افزایش یابند و شانس بیشتری برای تولید جنین دلخواه شما ایجاد شود. در ضمن تهیه این داروها نیز امری هزینه‌بر و گران است.
روش کمک باروری آی وی اف به طور معمول با موفقیت همراه است و حاملگی پوچ در آی وی اف امری غیر طبیعی تلقی می‌شود. در برخی موارد این روش شانس بارداری ندارد که دلایل این معضل را در زیر نام می‌بریم:
برای اینکه تست بارداری فرد متقاضی دقیق باشد و با جواب مثبت یا منفی کاذب همراه نباشد، باید آزمایش خون انجام شود. همچنین برای اینکه جواب حاصل از آزمایش خون دقیق باشد، باید این تست 2 تا 3 هفته بعد از کاشت جنین انجام شود. متخصصان حرفه‌ای بر این باور هستند که 16 روز بعد از کاشت جنین بهترین زمان برای تست بارداری است.
در روش IVF تخمک از تخمدان زن خارج شده و در آزمایشگاه با اسپرم مرد بارور می‌شود. در ادامه تخم بارور شده که جنین نامیده می‌شود برای رشد و نمو به رحم زن انتقال می‌یابد. این روند با استفاده از تخمک و اسپرم زوجین یا تخمک و اسپرم اهدایی قابل انجام است.
به طور معمول مادرانی که از طریق آی وی اف باردار میشوند، باید نسبت به مادرانی که بارداری طبیعی را تجربه میکنند احتیاط بیشتر به خرج دهند. بارداری از طریق آی وی اف به استراحت و مراقبت بیشتری نیاز دارد اما به معنای استراحت مطلق نیست.
بعد از بارداری از طریق آی وی اف بهتر است در سبک زندگی خود تغییراتی ایجاد کنید. برای مثال با آب گرم دوش نگیرید یا به سونا و جکوزی نروید. بهتر است از کار خود مرخصی بگیرید البته بارداری با آی وی اف به استراحت مطلق نیاز ندارد اما شما باید طبق توصیه‌های پزشک خود عمل کنید.
تفاوتی میان هوش یا سایر خصوصیات نوزادان حاصل از بارداری آی وی اف و بارداری طبیعی وجود ندارد. نوزادان ویژگی‌های خود را از ژنتیک اسپرم و تخمک کسب میکنند.
بارداری موفق از طریق آی وی اف بار اول احتمال بیشتری دارد اما میزان موفقیت این روش بارداری به عوامل مختلفی همانند سن، دلیل ناباروری، سبک زندگی و سایر مسائل بستگی دارد.
