بارداری و باروری یکی از ویژگی‌های عمومی همه افراد محسوب می‌شود که در اکثریت زنان می‌توان این ویژگی را مشاهده کرد اما متاسفانه برخی از خانم‌ها به دلیل اختلالات هورمونی یا سایر مسائل با ناباروری روبرو می‌شوند. همیشه مشکلات مربوط به ناباروری زنان در سنین بالا رخ نمی‌دهد بلکه برخی از افراد حتی در سنین نوجوانی نیز با ناباروری و سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS روبرو می‌شوند.
این سندرم یک بیماری شایع هورمونی است که زنان را در سنین باروری تحت تاثیر قرار می‌دهد. به طور معمول این اختلال در دوران نوجوانی آغاز می‌شود اما علائم آن در طول زمان تغییر می‌کند. این سندرم پلی کیستیک موجب عدم تعادل هورمونی می‌شود و پریودهای نامنظمی به همراه دارد، از این رو می‌توان سندرم PCOS را یکی از اصلی‌ترین دلایل ناباروری زنان در نظر گرفت. برای کسب اطلاعات بیشتر از این سندرم دردسرساز می‌توانید راهنمای زیر را مطالعه کنید.
سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟
سندرم تخمدان پلی کیستیک باعث می‌شود سطح آندروژن افزایش یابد و کیست‌های زیادی در تخمدان به وجود آیند. پریودهای نامنظم و عدم تخمک‌گذاری مناسب می‌توانند باردار شدن را دشوار کنند و سندرم PCOS یکی از دلایل اصلی ناباروری محسوب می‌شود.
متاسفانه این سندرم یکی از بیماری‌های مزمن است که قابل درمان نخواهد بود اما برخی از روش‌های درمانی می‌توانند شدت این سندرم را کاهش دهند. برای مثال شما به عنوان یک فرد مبتلا به سندرم پلی کیستیک می‌توانید با تغییر سبک زندگی خود، مصرف برخی از داروها و کمک گرفتن از متخصصان ناباروری این اختلال خود را بهبود بخشید.
این نوع اختلال دلیل مشخصی ندارد اما زنانی که در خانواده آنها سابقه بیماری دیابت نوع 2 وجود دارد، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سندرم پلی کیستیک هستند. از هر 10 زنی که در سنین باروری هستند، یکی از آنها تحت تاثیر این بیماری خواهد بود. این زنان مشکلات متابولیسمی دارند و هرگز به تعادل هورمونی نمی‌رسند.
توضیح مختصر در مورد سندرم پلی کیستیک
سندرم تخمدان پلی کیستیک یک مشکل عمومی مهم و یکی از شایعترین اختلالات هورمونی است که در برخی از بانوان وجود دارد. این عارضه حدود 8 تا 13 درصد بانوان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و در 70 درصد مواقع نیز دلیل اصلی آن قابل تشخیص نخواهد بود.
شیوع این نوع بیماری در برخی از قومیت‌های بیشتر است و این افراد اغلب با عوارض بیشتری روبرو هستند. این عوارض بیش از هر چیزی به مشکلات متابولیک مرتبط خواهند بود. اثرات بیولوژیکی و روانی سندرم پلی کیستیک به ویژه موارد مربوط به چاقی و ناباروری می‌توانند منجر به چالش‌ها روحی و روانی شوند.
دلایل سندرم تخمدان پلی کیستیک
در بخش قبلی نیز توضیح دادیم که علت سندرم تخمدان پلی کیستیک مشخص نیست و برخی از متخصصان بر این باور هستند که این سندرم بیشتر به مشکلات ژنتیکی مرتبط است. در ادامه 2 دلیل اصلی این نوع سندرم را به طور مفصل توضیح می‌دهیم.
سطح بالای آندروژن
متخصص درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک
با اینکه آندروژن نوعی هورمون مردانه است اما همه خانم‌ها مقدار کمی از این هورمون را دارند. آندروژن‌ها رشد صفات یا الگوهای فیزیکی مردانه را تحت کنترل خواهند داشت، از این رو زنانی به سندرم پلی کیستیک مبتلا می‌شوند که بیش از حد معمول آندروژن دارند.
سطح بالای این هورمون در زنان می‌تواند مانع از تخمک‌گذاری در طول هر سیکل قاعدگی شود، رشد موهای اضافی را افزایش می‌دهد و آکنه‌هایی بر روی پوست ایجاد می‌کند.
سطح بالای انسولین
انسولین هورمونی است که شدت و میزان روند تبدیل غذایی که می‌خورید به انرژی را کنترل می‌کند. در برخی از افراد مقاومت به انسولین رخ می‌دهد و سلول‌های بدن آنها به طور طبیعی به انسولین پاسخی نمی‌دهند، در نتیجه سطح انسولین خون آنها بالاتر از حد طبیعی می‌شود.
متاسفانه بسیاری از بانوان مبتلا به سندرم پلی کیستیک مشکل مقاومت به انسولین دارند. این مشکل در خانم‌هایی شایع است که اضافه وزن دارند و چاق هستند یا عادات غذایی ناسالمی دارند.
در ضمن بانوانی که فعالیت بدنی کافی ندارند و در خانواده آنها سابقه دیابت نوع 2 وجود دارد، بیشتر به این معضل دچار می‌شوند. در نظر داشته باشید مقاومت به انسولین در گذر زمان می‌تواند منجر به دیابت نوع 2 شود.
علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک
علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک می‌تواند در هر یک از افراد متفاوت باشد. به عبارت دیگر این علائم ممکن است در طول زمان تغییر کنند و اغلب بدون یک محرک واضح رخ دهند. علائم احتمالی این سندرم عبارت هستند از:
- پریودهای طولانی، غیر قابل پیش‌بینی و نامنظم
- ناباروری
- آکنه
- چربی بیش از حد پوست
- وجود موهای زائد روی صورت یا بدن
- افزایش وزن به خصوص در ناحیه شکم
علاوه بر این علائم، متاسفانه بانوان مبتلا به این معضل در اغلب موارد بیماری‌های مختلفی را تجربه می‌کنند که برخی از آنها را در زیر نام می‌بریم:
- دیابت نوع 2
- فشار خون بالا
- بیماری قلبی
- سرطان آندومتر
همچنین سندرم PCOS می‌تواند باعث اضطراب و افسردگی شود؛ زیرا علائمی همانند ناباروری، چاقی و رشد موهای ناخواسته دلیلی برای دوری از اجتماع خواهند بود. این معضل حتی می‌تواند سایر زمینه‌های زندگی همانند خانواده، روابط، کار و مشارکت در اجتماع را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
چگونه سندرم پلی کیستیک را تشخیص می‌دهند؟
در بخش‌های قبلی در مورد دلایل پیدایش این نوع بیماری توضیح دادیم، از این رو متخصصان با بررسی سطح آندروژن بانوان و نظم سیکل قاعدگی آنها می‌توانند وجود این سندرم پلی کیستیک را تشخیص دهند. در ادامه برخی از اصلی‌ترین روش‌های تشخیص سندرم نام برده را ذکر می‌کنیم:
- وجود موهای ناخواسته صورت و بدن
- ریزش موی سر
- وجود آکنه بر روی پوست
- افزایش سطح تستوسترون خون
- وجود دوره‌های قاعدگی نامنظم
- سونوگرافی تخمدان
همچنین سونوگرافی و آزمایش خون نیز می‌تواند برای شناسایی تغییرات مهم استفاده شود، البته این تغییرات همیشه در همه افراد یکسان نخواهند بود. زنان مبتلا به بیماری تخمدان پلی کیستیک ممکن است با سطح بالایی از موارد زیر روبرو شوند:
- تستوسترون: هورمون آندروژن تخمدان که بر رشد مو تاثیر دارد.
- استروژن: هورمون تخمدان که آندومتر را تحریک می‌کند.
- هورمون لوتئینیزه کننده: هورمون هیپوفیز که بر تولید هورمون توسط تخمدان‌ها تاثیر دارد و برای تخمک‌گذاری طبیعی مهم است.
- انسولین: هورمونی که در استفاده از انرژی و غذا نقش دارد.
- هورمون ضد مولر: این هورمون میزان باروری تخمدان‌ها را اندازه‌گیری می‌کند.
برای تشخیص این سندرم، متخصصان بر این تصور هستند که شاید این مشکل تخمدان در افراد خانواده وجود داشته باشد. در نظر داشته باشید تصویر اولتراسوند همیشه به اندازه کافی واضح نیست و برخی از زنان برای تشخیص این مشکل تخمدان خود باید سونوگرافی انجام دهند.
روش درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک
عوارض سندرم تخمدان پلی کیستیک
در قسمت‌های مختلف این راهنما توضیح دادیم که هیچ درمانی برای این معضل وجود ندارد اما برخی از روش‌ها می‌توانند علائم بهبودی را در فرد بیمار ایجاد کنند. فراموش نکنید افرادی که عادت ماهانه نامنظم دارند، در بارداری خود با اختلال روبرو هستند، آکنه دارند یا موهای صورت آنها بیش از حد رشد می‌کند باید به یک متخصص حرفه‌ای در حوزه ناباروری یا زنان و زایمان مراجعه کنند.
برخی از علائم و معضلات سندرم پلی کیستیک را می‌توان با تغییر سبک زندگی کاهش داد. برای مثال داشتن یک رژیم غذایی سالم و انجام ورزش کافی می‌تواند به کاهش وزن و کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 کمک کند. در ضمن داروهای ضد بارداری همانند قرص‌های ضد بارداری می‌توانند به تنظیم چرخه قاعدگی و کاهش علائم این سندرم کمک کنند.
برخی دیگر از داروهای نیز می‌توانند از ظهور آکنه و افزایش رشد موهای ناخواسته ناشی از PCOS جلوگیری کنند. اصلی‌ترین روش درمان این سندرم و ناباروری حاصل از آن مربوط به تغییر شیوه زندگی، مصرف داروها یا حتی جراحی برای تخمک‌گذاری منظم است.
در برخی موارد نیز به منظور بارداری بانوانی که از سندرم تخمدان پلی کیستیک رنج می‌برند، متخصص روش IVF یا IUI را پیشنهاد می‌کنند. البته این 2 روش نیز با خطراتی همراه هستند.
کاهش وزن
چاقی یک مشکل شایع در بیماران مبتلا به PCOS است که تاثیر نامطلوبی بر روی بارداری طبیعی دارد و حتی خطر سقط جنین را افزایش می‌دهد. چاقی در درازمدت برای سلامت مادر و کودک نیز مضر است؛ زیرا خطر ابتلا به ناهنجاری‌های مادرزادی و بیماری‌های متابولیک را در مراحل بعدی زندگی افزایش می‌دهد.
چربی اضافی بدن در بیماران مبتلا به این سندرم می‌تواند مقاومت به انسولین و پیامدهای بالینی آن را تشدید کند. شاخص توده بدنی و چاقی عوامل اصلی و موثر بر روی مقاومت انسولین و سطح آندروژن هستند. انسولین باعث ترشح آندروژن تخمدان می‌شود و در عین حال سطح گلوبولین متصل به هورمون جنسی را کاهش می‌دهد. کاهش وزن 5 تا 10 درصدی اولیه می‌تواند هدف مهم و تاثیرگذار افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک باشد.
تغییر سبک زندگی
اصلاح رژیم غذایی و ورزش می‌تواند به بهبود سبک زندگی کمک کند. اصلاحات رژیم غذایی ممکن است فرآیندهای التهاب مزمن و مشکل ناباروری برخی از بیماران را بهبود بخشد. اگر بانوان 5 روز در هفته به مدت 30 دقیقه ورزش کنند و رژیم غذایی اختصاصی داشته باشند یا از کربوهیدرات‌ها پرهیز کنند، بدون شک با بهبود وضعیت تخمدان خود روبرو می‌شوند.
زنانی که مواد مغذی و غلات بیشتری مصرف می‌کنند، نرخ تولد بالاتری دارند. به طور کلی ورزش می‌تواند به زنان چاق کمک کند تا باروری آنها افزایش یابد.
مصرف داروهای ضد چاقی
یکی از داروهای ضد چاقی که سبک زندگی افراد را بهبود می‌بخشد متفورمین است. این دارو علاوه بر درمان چاقی می‌تواند اختلالات هورمونی و بیماری‌های متابولیک افراد را نیز درمان کند. توجه داشته باشید که مصرف این دارو را باید با دوز کم شروع کنید و تا 3 بار در روز آن را بخورید.
سیپروترون استات نیز یکی دیگر از داروهای ضد چاقی است که به کاهش وزن بدن، کاهش سطح آندروژن، بهبود متابولیسم گلوکز و کاهش چربی بدن کمک می‌کند. متخصصان معتقد هستند بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک می‌توانند با مصرف داروهای ضد چاقی این بیماری خود را کنترل کنند.
چگونه با اصلاح سبکزندگی می‌توان سندرم تخمدان پلی کیستیک را درمان کرد؟
مشکل سندرم تخمدان پلی کیستیک
برای درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک، تغییر یا اصلاح سبک زندگی به عنوان اولین روش درمان ناباروری محسوب می‌شود. متاسفانه زنان چاق بیشتر از سایر خانم‌ها به سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستند، بنابراین با داشتن یک رژیم غذایی مناسب می‌توان از این معضل جلوگیری کرد یا آن را کاهش داد.
مشاوره قبل از بارداری نیز روش موثری برای کاهش این معضل است؛ زیرا در برخی موارد متخصص اسید فولیک تجویز می‌کند تا خطر نقص لوله‌های عصبی کاهش یابد. هر چه فعالیت بدنی خانم بیشتر باشد، این معضل و سندرم تاثیر کمتری بر روی زندگی او دارد.
عواملی باعث افزایش وزن می‌شوند، مصرف دخانیات و الکل یا سایر فاکتورها باید از زندگی این بانوان حذف شود. در صورتی که فرد بتواند طی یک دوره 6 ماهه 5 تا 10 درصد کاهش وزن را تجربه کند و براساس شاخص توده بدنی خود تغییراتی داشته باشد، ممکن است مشکل مربوط به سندرم تخمدان پلی کیستیک او نیز رفع شود.
بهترین متخصص درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک
برای اینکه این نوع سندرم درمان شود و از شر مشکلات مربوط به ناباروری خلاص شوید، توصیه می‌کنیم به سراغ متخصصان حرفه‌ای بروید که در این حوزه فعالیت و سابقه خوبی دارند. با کمی جستجو در فضای مجازی و به صورت آنلاین بدون شک می‌توانید بهترین متخصصان و کلینیک‌های حاضر در این حوزه را بیابید.
همچنین از طریق اینترنت می‌توانید سابقه و تجربه کلینیک مورد نظر خود را مورد بررسی دقیق قرار دهید. یکی از بهترین کلینیک‌های حاضر در این حوزه مرکز ناباروری رستاک است که تیم متخصص آن می‌تواند سندرم پلی کیستیک شما را به موقع تشخیص دهد و برای رفع آن دست به کار شود. ناگفته نماند برای رفع سایر مشکلات مربوط به ناباروری نیز می‌توانید به همین کلینیک مراجعه کنید.
جمع‌بندی
در این راهنما سندرم PCOS یا تخمدان پلی کیستیک را به طور مفصل توضیح دادیم و عوارض یا علائم آن را ذکر کردیم. با اینکه این بیماری روش درمان مشخصی ندارد اما شما با تغییر و اصلاح سبک زندگی خود می‌توانید از شر این معضل خلاص شوید. البته که به کمک و راهنمایی متخصصان حاضر در این حوزه نیاز خواهید داشت.
