لوله‌های فالوپ شما گذرگاه مهمی برای ملاقات تخمک و اسپرم یا رسیدن یک تخمک بارور شده به رحم شما هستند. سلامت لوله فالوپ بر روی باروری شما تاثیر می‌گذارد. بنابراین لوله‌های فالوپ مسدود یا آسیب‌دیده می‌توانند باردارشدن را برای افراد و زوج‌ها دشوار کنند. این لوله‌ها در واقع یک جفت مجرای باریک بلند در حفره شکمی زنان هستند که سلول‌های اسپرم مرد را به تخمک منتقل می‌کنند، محیط مناسبی را برای لقاح به وجود می‌آورند و تخمک را از تخمدان (محلی که تولید می‌شود) به مرکز ارسال می‌کنند. به این لوله‌ها، لوله‌های رحمی، مجرای تخمدان و سالپینکس نیز گفته می‌شود که در دستگاه تناسلی زنان وجود دارند. اهمیت سلامت این لوله‌ها را دست کم نگیرید. برای آشنایی بیشتر با این لوله‌ها و کاربرد آنها می‌توانید به مطلب زیر مراجعه کنید.
منظور از لوله فالوپ چیست؟
لوله فالوپ یک جفت مجرای توخالی و عضلانی است که بین تخمدان‌ها و رحم شما قرار دارد. هر لوله فالوپ کانالی میان تخمدان‌ها و رحم است. تخمدان به محل ایجاد تخمک گفته می‌شود و رحم محلی است که تخمک در آن بارور شده و سپس به جنین تبدیل می‌شود.
لقاح در لوله‌های رحمی یا فالوپ اتفاق می‌افتد و به همین دلیل این لوله‌ها به بخش مهمی در آناتومی بدن زنان و روند تولیدمثل تبدیل شده است. بنابراین اهمیت این لوله در باروری را نادیده نگیرید. طول هر یک از این لوله‌ها 10 تا 13 سانتی‌متر و قطر آنها 0.5 تا 1.2 سانتی‌متر است.
کانال لوله رحمی با لایه‌ای از غشای مخاطی پوشانده شده که دارای چین‌ها و برآمدگی‌های مخروطی شکل کوچکی هستند. بر روی غشای مخاطی این لوله‌ها 3 لایه بافت عضلانی وجود دارد. هر یک از این لایه‌ها به محلی در نزدیکی تخمدان‌ها ختم می‌شوند و یک مخزن قیفی شکل را تشکیل می‌دهند.
نقش و وظیفه لوله فالوپ چیست؟
لوله فالوپ در بارداری نقش بسیار مهمی دارد. وظیفه اصلی لوله‌های رحمی کمک به انتقال تخمک از تخمدان به رحم است. ساختار فوق العاده لوله‌های رحمی حرکت گامت ماده را تسهیل می‌کند. این لوله‌ها در واقع تخمک را به سمت رحم حرکت می‌دهند و مواد مغذی آن را تامین می‌کنند.
لایه ماهیچه‌ای صاف این لوله‌ها منقبض می‌شود تا به انتقال تخمک و اسپرم کمک کند. در بخش‌های بعدی نقش و وظایف مهم این لوله‌ها را به طور خلاصه شرح می‌دهیم.
مکانی برای نگهداری از تخمک
هر ماه یکی از تخمدان‌ها یک تخمک بالغ را به عنوان بخشی از چرخه قاعدگی آزاد می‌کند. ساختارهای انگشت مانند حاضر در انتهای لوله فالوپ به نام فیمبریا، تخمک را به داخل لوله می‌برند. در این لوله تخمک برای بارور شدن منتظر است.
مکانی برای ایجاد لقاح
در صورتی که مرد در حین مقاربت انزال کند، اسپرم او از طریق واژن به دهانه رحم، محیط داخلی رحم و در نهایت به لوله فالوپ می‌رسد. زمانی که تخمک و اسپرم به هم برسند، لقاح در لوله فالوپ اتفاق می‌افتد.
گذرگاهی فعالی برای انتقال تخمک بارور شده به رحم
یک تخمک بارور شده از طریق لوله‌های فالوپ شما حرکت می‌کند تا زمانی که به رحم شما برسد، در این محل می‌تواند به جنین تبدیل شود. لوله رحمی از ماهیچه‌های قدرتمندی تشکیل شده که جنین را در امتداد رحم حرکت می‌دهد.
لوله فالوپ از چه قسمت‌هایی تشکیل شده است؟
این لوله‌ها 5 قسمت مهم دارند که هر یک از آنها را در زیر توضیح می‌دهیم:
- فیمبریا: برآمدگی‌های انگشت مانند و مژک‌داری که تخمک را از سطح تخمدان دریافت می‌کند.
- Infundibulum : دهانه قیفی شکل در نزدیکی تخمدان که فیمبریاها به آن متصل هستند. یک فیمبریا منفرد به اندازه کافی طولانی است که به تخمدان شما برسد. فیمبریاها پس از رها شدن از تخمدان، تخمک دریافت می‌کنند و آن را به آرامی به داخل لوله فالوپ می‌برند.
- آمپول: عریض‌ترین بخش لوله‌های رحمی هستند که به طور معمول لقاح در آنها انجام می‌شود. آمپول کانال اصلی در لوله‌های رحمی است.
- ایستموس: بخش باریکی از لوله‌های رحمی به حساب می‌آیند که آمپول را به حفره رحم متصل می‌کند. در واقع این بخش آمپول را به قسمت داخلی دیواره رحم وصل خواهد کرد.
- بخش داخلی دیواره: بخشی از لوله رحمی که تا بالای رحم شما امتداد دارد و به داخل حفره رحم باز می‌شود. این حفره همان جایی است که تخمک می‌تواند در دیواره رحم کاشته شود و جنینی به وجود آید.
لوله فالوپ از چه موادی تشکیل شده است؟
لوله فالوپ از یک غشای مخاطی نازک و لایه‌هایی از ماهیچه تشکیل شده است که در ادامه این مواد تشکیل‌دهنده را به طور خلاصه معرفی می‌کنیم:
- غشای مخاطی: یک پوشش ظریف در لوله‌های فالوپ که مایعاتی ترشح می‌کند و محیط را برای ایجاد لقاح مناسب نگه می‌دارد. در نهایت اینکه جنین تحت این شرایط می‌تواند رشد کند. ساختارهای کوچک مو مانند در پوشش این لوله‌ها حرکت می‌کنند و تخمک، اسپرم‌ها و جنین را حرکت می‌دهند.
- لایه‌های عضلانی: دیواره عضلانی لوله فالوپ دارای لایه‌های متنوعی است. بیرونی‌ترین لایه به طور عمده فیبرهای عضلانی صاف و بلند هستند. داخلی‌ترین لایه از الیاف مدور تشکیل شده است. این ماهیچه‌ها با هم منقبض می‌شوند تا تخمک، اسپرم و جنین را از طریق لوله‌های فالوپ به همراه کمک مژک‌ها حرکت دهند.
آیا با داشتن یک لوله فالوپ می‌توان باردار شد؟
ساختار انگشت مانند لوله فالوپ
در کمال ناباروری پاسخ به پرسش بالا مثبت است. شما می‌توانید تنها با یک لوله رحمی متولد شده باشید یا ممکن است به دلیل یک بیماری یا آسیب، لوله رحمی شما برداشته شود. اگر حداقل یک لوله رحمی و تخمدان سالم دارید و همچنین سیکل قاعدگی‌تان طبیعی است، به طور حتم در بارداری شما شکی نیست.
شاید باورتان نشود اما حتی بدون وجود این لوله‌ها نیز می‌توان باردار شد. لقاح آزمایشگاهی یا IVF یک روش عالی و ایده‌آل برای افراد و زوج‌هایی است که قصد دارند بچه‌دار شوند. نگران نباشید طی این روشهای کمک بارداری شما به لوله‌های فالوپ نیازی نخواهید داشت.
اختلالات لوله فالوپ
اختلالات لوله رحمی زمانی رخ می‌دهد که انسداد یا بی‌نظمی ساختاری در آنها وجود داشته باشد. در چنین شرایطی این لوله‌ها برای باردار شدن با مشکلاتی مواجه خواهند بود. از آنجایی که لوله‌های فالوپ برای رسیدن اسپرم به تخمک و انتقال تخمک بارور شده به رحم ضروری هستند، انسداد آنها ممکن است منجر به ناباروری زنان شود.
انسداد لوله‌های رحمی یا فالوپ می‌تواند ناشی از عفونت قبلی لگن، جراحی یا آندومتریوز باشد. همان‌طور که گفتیم این لوله‌ها در رسیدن اسپرم به تخمک و انتقال تخمک بارور شده به رحم نقش مهمی دارند، بنابراین انسداد یا مشکلات ساختاری آنها را باید جدی گرفت.
حدود 20 تا 30 درصد موارد ناباروری به مشکلات و اختلالات این لوله‌ها مرتبط است. در بخش‌های بعدی برخی از اصلی‌ترین اختلالات لوله‌های رحمی را برای شما شرح می‌دهیم.
حاملگی خارج رحمی
جنین می‌تواند به جای اینکه در دیواره رحم لانه‌گزینی کند، در لوله‌های رحمی یا فالوپ مادر کاشته شود. به این روش بارداری، حاملگی خارج رحم می‌گویند. متاسفانه این نوع حاملگی‌ها دوام ندارند و به درستی قابل درمان نخواهند بود.
آندومتریوز
وجود بافت خارج از رحم شما می‌تواند لوله‌های رحمی یا فالوپ را مسدود کند یا حتی باعث ایجاد زخم شود. در چنین شرایطی بدون شک باردار شدن برای شما سخت می‌شود. این معضل حتی ممکن است تخمدان‌ها، میومتر یا لایه میانی دیواره رحم و مثانه شما را نیز تغییر دهد. این معضل با درد لگن، ناباروری، ایجاد توده لگنی و علائم ادراری مرتبط است.
سرطان لوله فالوپ
برخی از انواع سرطان‌ها که به عنوان سرطان تخمدان تشخیص داده می‌شوند، ممکن است در واقع در لوله‌های فالوپ شروع شده باشند. متاسفانه برخی از سرطان‌هایی که درجه و سطح بالایی دارند به طور معمول تا زمانی که به مراحل اوج خود نرسند هیچ علائم خاصی ندارند و به همین دلیل قابل تشخیص نخواهند بود.
با پیشرفت علم و بررسی‌هایی که بر روی لوله رحمی انجام شده است، می‌توان نتیجه گرفت که این احتمال وجود دارد که بیشتر سرطان‌های رحمی از این لوله‌ها منشا گرفته باشند.
فیبروم
به طور معمول فیبروم در رحم زنان رشد می‌کند اما می‌تواند در لوله‌های فالوپ نیز ظاهر شود و آنها را مسدود کند. به عبارت دیگر با اینکه این فیبروم‌ها بیشتر در رحم هستند اما امکان ظاهر شدن آنها در لوله‌های رحمی نیز وجود دارد.
هیدرو سالپینکس
لوله‌های رحمی ممکن است به دلیل آسیب یا عفونت حاصل از تجمع مایع مسدود شوند. این انسداد ممکن است باردار شدن را برای زنان سخت‌تر کند.
کیست‌های پاراتوبال
این توده‌های پر از مایع در نزدیکی تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ شما تشکیل می‌شوند. آنها خوش خیم یا غیر سرطانی هستند و به طور معمول بدون درمان برطرف می‌شوند. خوبی این توده‌های پر مایع این است که به طور خود به خود از بین می‌روند.
بیماری التهاب لگن
التهاب لوله‌های رحمی با نام سالپنژیت نیز خوانده می‌شود. این التهاب در اغلب موارد به خاطر عفونت به وجود می‌آید. در واقع سالپنژیت نوعی بیماری التهابی لگن است. عدم اقدام به موقع برای درمان این بیماری می‌تواند منجر به ناباروری شود و خطر حاملگی خارج از رحم را نیز افزایش دهد.
برخی از بیماری‌ها همانند کلامیدیا، سوزاک و سایر مریضی‌های تناسلی همگی با این اختلال مرتبط هستند و می‌توانند منجر به ناباروری شوند. سالپنژیت به التهاب لوله‌های فالوپ نیز اشاره دارد. ناگفته نماند عفونت‌های باکتریایی یا عفونت‌های مقاربتی باعث ایجاد این بیماری می‌شوند.
بنابراین باید برای رفع این اختلال خیلی سریع به متخصص حرفه‌ای مراجعه کنید؛ زیرا در صورت عدم درمان به موقع آن این اختلال باعث بروز زخم و انسداد لوله‌های رحمی می‌شود. در نهایت اینکه همین مسئله به ناباروری و افزایش خطر حاملگی خارج از رحم کمک می‌کند.
دلایل بروز اختلالات لوله فالوپ
ناهنجاری‌های مادرزادی و جای زخم بعد از جراحی شکم یا لاپاروسکوپی می‌توانند از دیگر مشکلات باروری مرتبط به لوله‌های فالوپ باشند. اختلالات این لوله‌ها در اثر شرایط مختلفی رخ می‌دهد. در واقع مسائل مختلفی می‌توانند باعث مسدود یا آسیب دیدن لوله‌های رحمی شوند که برخی از این دلایل را در زیر نام می‌بریم:
- عفونت‌های لگن همانند بیماری‌های التهاب لگنی
- حاملگی خارج از رحم
- آپاندیس پاره شده
- جراحی لگن
- جراحی زیر شکم
- التهابی که به رحم و لوله‌های رحمی آسیب می‌رساند
- آندومتریوز
- فیبروم رحم
- نقص مادرزادی
علائم وجود اختلال در لوله فالوپ
این نوع از بیماری‌ها علائم واضحی ندارند و به طور معمول برای تشخیص آنها باید به سراغ متخصصان حرفه‌ای بروید که در حوزه بررسی لوله رحمی تجربه و تخصص کافی داشته باشند. البته زنان مبتلا به اختلالات لوله‌های رحمی یا فالوپ با علائمی روبرو هستند که در ادامه آنها را نام می‌بریم:
- درد لگن
- درد شکم
- تب
- ترشحات غیرمعمول واژن
- درد در هنگام قاعدگی
- احساس درد در زمان ادرار
- دردناک بودن آمیزش جنسی
- بی‌نظمی قاعدگی
- ناباروری
- وجود توده لگنی
- علائم ادراری
آزمایشات رایج برای بررسی سلامت لوله فالوپ
مقایسه لوله فالوپ سالم و غیر سالم
رایج‌ترین آزمایش‌ها انسداد لوله رحمی را بررسی می‌کنند؛ زیرا اختلال در این لوله‌ها می‌تواند باردار شدن را سخت کند. برخی از این آزمایش‌ها را در ادامه معرفی می‌کنیم:
- هیستروسالپنگوگرام: این آزمایش یک روش برای تشخیص مشکلات مربوط به بارداری و باروری است که با کمک اشعه ایکس به صورت رنگی تصویربرداری می‌شود. در این آزمایش متخصص متوجه انسداد یا سلامت لوله‌های رحمی می‌شود.
- هیستروسکوپی: در این روش نیز متخصص ابزاری به نام هیستروسکوپ را به همراه نور کمی برای بررسی داخل رحم مورد استفاده قرار می‌دهد. آزمایش هیستروسکوپی در ادامه آزمایش قبلی انجام می‌شود و می‌تواند مسدود یا سالم بودن لوله‌های رحمی را تشخیص دهد.
- سونوگرافی انفوزیون سالین: یک روش اولتراسوند به حساب می‌آید که تصویری از رحم شما را در حالی که پر از نمک است را نشان می‌دهد. این آزمایش نیز انسداد یا سلامت لوله‌های فالوپ شما را نشان می‌دهد.
جمع‌بندی
در این راهنما به طور مفصل در مورد لوله‌های فالوپ توضیح دادیم و گفتیم که این لوله‌ها در ایجاد ارتباط میان تخمدان‌ها و رحم نقش بسیار مهمی دارند. بنابراین اگر لوله رحمی شما اختلالی داشته باشد، به طور حتم بارداری شما نیز با اختلال مواجه می‌شود. انجام اقدامات لازم برای جلوگیری از عفونت بهترین راه برای سالم نگه‌داشتن این لوله‌ها است.
برای اینکه مسدود بودن لوله‌های رحمی خود را به موقع تشخیص دهید و برای درمان اختلالات آنها خیلی سریع دست به کار شوید، توصیه می‌کنیم به متخصص حرفه‌ای مراجعه کنید. یکی از کلینیک‌های حرفه‌ای در این حوزه، مرکز ناباروری رستاک است که تیمی متخصص دارد و به پیشرفته‌ترین وسایل یا امکانات مجهز شده است.
