افتادگی رحم زمانی اتفاق می‌افتد که ماهیچه‌ها و رباط‌های کف لگن کشیده و ضعیف می‌شوند، به طوری که دیگر توانایی حمایت کافی از رحم را ندارند. در نتیجه، رحم به داخل واژن می‌لغزد یا از آن بیرون می‌زند. این عارضه بیشتر برای افرادی که یائسه شده‌اند یا چند زایمان واژینال داشته‌اند رخ می‌دهد. در اغلب موارد این معضل به درمان خاصی نیاز ندارد اما می‌تواند باعث ناراحتی بیمار شود و زندگی روزمره او را مختل کند، در چنین حالتی بهتر است برای درمان آن دست به کار شوید. در صورتی که شما نیز حس می‌کنید به این عارضه دچار هستید و نیاز به درمان دارید، بهتر است مطلب زیر را تا انتها مطالعه کنید.
منظور از افتادگی رحم چیست؟
افتادگی رحم وضعیتی است که در آن عضلات و بافت‌های اطراف رحم فرد بیمار ضعیف می‌شوند و این مسئله باعث می‌شود، رحم فرد آویزان شود یا به داخل واژن او بیفتد. این عارضه ممکن است در بدن هر مادری که فرزندی را به دنیا آورده است رخ دهد اما در بیشتر موارد، رحم بعد از یائسگی به درون واژن می‌لغزد.
همچنین این بیماری بیشتر در افرادی شایع است که بیش از زایمان واژینال را تجربه کرده‌اند. ماهیچه‌ها، رباط‌ها و بافت‌های لگن، عضلات کف لگن نامیده می‌شوند. این ماهیچه‌ها از رحم، راست روده، واژن، مثانه و سایر اندام‌های لگنی حمایت می‌کنند.
زمانی که عضلات کف لگن آسیب ببینند، عارضه افتادگی رخ می‌دهد و اگر عضلات کف لگن به قدری ضعیف شوند که دیگر نتوانند از رحم حمایت کنند، رحم به داخل واژن می‌افتد. این مسائل باعث می‌شوند اندام‌های لگن شما به داخل یا حتی خارج از واژن شما بیفتند.
علائم افتادگی رحم
افتادگی خفیف رحم بعد از زایمان شایع است اما به تخمک گذاری شما مربوط نیست. به طور کلی علائم خاصی در بدن فرد دیده نمی‌شود اما افتادگی شدید علائمی به همراه دارد که در ادامه آنها را نام می‌بریم:
- دیدن بافتی درون واژن
- احساس برآمدگی در دهانه واژن
- احساس سنگینی در لگن
- احساس کشیدگی در لگن
- احساس پر بودن مثانه بلافاصله بعد از خارج شدن از سرویس بهداشتی
- عدم خالی شدن کامل مثانه
- مشکلات نشت ادرار یا بی‌اختیاری
- مشکل در اجابت مزاج
- نیاز به فشار دادن واژن به منظور اجابت نیاز
- احساس نشستن بر روی یک توپ کوچک
- احساس کشیده شدن واژن به بافت لباس
- وجود فشار یا ناراحتی در لگن و کمر
- مشکلات جنسی همانند شل شدن بافت واژن
افتادگی رحم در چند مرحله رخ می‌دهد؟
بسیاری از متخصصان حرفه‌ای افتادگی رحم را به مراحل مختلفی تقسیم‌بندی می‌کنند. در ادامه اصلی‌ترین و رایج‌ترین مراحل مربوط به این معضل را نام می‌بریم:
- مرحله اول: رحم شما به قسمت بالایی واژن می‌رسد
- مرحله دوم: رحم شما به قسمت پایین واژن می‌افتد
- مرحله سوم: رحم شما از واژن بیرون می‌زند
- مرحله چهارم: رحم به طور کامل از واژن بیرون می‌آید
توجه داشته باشید مشکل افتادگی برخی از رحم‌ها ممکن است سال‌ها در مرحله اول باقی بماند و به سایر مراحل نرسد اما برخی از افراد ممکن است تا مرحله 4 را تجربه کنند که در این صورت باید به فکر درمان این بیماری باشند.
چه زمانی برای افتادگی رحم به پزشک مراجعه کنیم؟
در بخش‌های قبلی گفتیم که عارضه افتادگی رحم خیلی مسئله مهمی نیست و همه افراد به روش‌های درمان آن نیاز نخواهند داشت اما اگر علائم این بیماری شما را آزار می‌دهند و از فعالیت‌های روزانه خود باز مانده‌اید، بهتر است به فکر درمان این بیماری باشید.
در صورت مشاهده هر نوع علائم جدی از افتادگی مرحله سوم یا چهارم بهتر است بلافاصله به پزشک متخصص مراجعه کنید. متخصصان حاضر در این حوزه با معاینه‌ها و بررسی‌هایی که انجام می‌دهند، می‌توانند مشکل شما را خیلی راحت تشخیص داده و در صدد رفع آن برآیند.
چه کسانی دچار افتادگی رحم می‌شوند؟
این معضل یا بیماری بیشتر در افرادی اتفاق می‌افتد که یکی از ویژگی‌های زیر را داشته باشند:
- تجربه یک یا چند زایمان طبیعی را داشته باشند
- یائسه باشند
- در خانواده خود سابقه افتادگی رحم داشته باشند
- جراحی لگن را تجربه کرده باشند
یائسگی زمانی اتفاق می‌افتد که تخمدان‌های شما تولید هورمون‌های تنظیم‌کننده دوره قاعدگی ماهانه را توقف کنند. یکی از این هورمون‌ها استروژن نام دارد. این هورمون خاص به قوی نگه‌داشتن عضلات لگن شما کمک می‌کند. بدون کمک این هورمون، شما در معرض خطر بیشتری قرار دارید و ممکن است به پرولاپس مبتلا شوید.
چرا افتادگی رحم رخ می‌دهد؟
در قسمت‌های مختلفی گفتیم که افتادگی رحم از ضعیف شدن عضلات لگن و بافت‌های حمایتی آن نشات می‌گیرد. علل ضعیف شدن عضلات و بافت‌های لگن را در زیر ذکر می‌کنیم:
- زایمان واژینال
- سنی که زایمان را تجربه می‌کنید ( به طور معمول زنان مسن در مقایسه با زنان جوان بیشتر در معرض چنین آسیب و خطری قرار دارند و ممکن است عضلات کف لگن آنها بیشتر آسیب‌پذیر باشند)
- تجربه زایمان سخت
- تجربه ضربه شدید در حین زایمان
- زایمان یک نوزاد بزرگ جثه
- اضافه وزن داشتن
- کاهش سطح استروژن بعد از یائسگی
- یبوست مزمن
- زور زدنی که با اجابت مزاج همراه است
- سرفه مزمن
- برونشیت
- بلند کردن بار سنگین
چند درصد بانوان به افتادگی رحم دچار هستند؟
شاید برایتان سوال شود که آیا افتادگی رحم بیماری شایعی است یا تنها تعداد کمی از بانوان به این عارضه دچار هستند. برای پاسخ به این پرسش باید گفت، این مشکل رحم به طور نسبی یکی از بیماری‌های شایع است. هر چه سن بانوان بیشتر شود خطر ابتلا به این بیماری بیشتر می‌شود.
به زبان ساده خطر ابتلا به این عارضه با افزایش سن رشد می‌کند. همچنین اگر چندین زایمان واژینال را تجربه کرده باشید، بیشتر در معرض خطر این بیماری قرار دارید.
عوارض افتادگی رحم
افتادگی رحم اغلب با افتادگی سایر اندام‌های لگنی رخ می‌دهد. این بیماری با عوارضی همراه است که در ادامه 2 مورد آنها را توضیح می‌دهیم:
- پرولاپس قدامی: افتادگی قدامی ناشی از بافت همبند ضعیف بین مثانه و سقف واژن است. این عارضه می‌تواند باعث برآمدگی مثانه به داخل واژن شود. به این حالت افتادگی مثانه می‌گویند.
- افتادگی واژن خلفی: بافت همبند ضعیف بین رکتوم و کف واژن می‌تواند باعث برآمدگی رکتوم به داخل واژن شود. این مسئله می‌تواند باعث ایجاد مشکل در حرکات روده شود. به افتادگی واژن خلفی رکتوسل نیز می‌گویند.
آیا افتادگی رحم بیماری جدی است؟
افتادگی رحم در همه افراد به یک شکل قابل مشاهده نیست، به طوری که برخی از افراد بعد از ابتلا به این مشکل می‌توانند زندگی عادی خود را ادامه دهند اما این بیماری در برخی دیگر از افراد اختلالات بیشتری وارد می‌کند. برای مثال فعالیت‌های طبیعی آنها مختل می‌شود و با ناراحتی‌های زیادی روبرو می‌شوند.
موارد بسیار خفیف ممکن است به درمان نیاز نداشته باشند اما در برخی موارد نیز این عارضه با ناراحتی‌های شدیدی همراه است. در موارد شدید، فرد بیمار برای ادرار کردن یا اجابت مزاج طبیعی با دشواری‌های زیادی روبرو خواهد بود.
این بیماری به طور معمول بر روی کیفیت زندگی افراد تاثیر می‌گذارد و متخصصان زمانی آن را درمان می‌کنند که علائم این بیماری در زندگی روزمره فرد بیمار تداخل ایجاد کند.
چگونه از افتادگی رحم جلوگیری کنیم؟
برای اینکه به عارضه افتادگی رحم دچار نشوید، باید موارد زیر را رعایت کنید:
- درمان و جلوگیری از یبوست: مایعات فراوان بنوشید و غذاهای پر فیبر همانند میوه‌ها، سبزیجات، لوبیاها و غلات مصرف کنید.
- از بلند کردن وسایل سنگین خودداری کنید: اگر مجبور هستید، وسیله سنگینی را بلند کنید، به هنگام بلند کردن آن دقت کنید. برای بلند کردن صحیح وسایل، به جای اینکه به کمر خود فشار وارد کنید بهتر است از پشت پاهایتان کمک بگیرید.
- سرفه‌های خود را درمان کنید: بهتر است سرفه مزمن یا برونشینت را درمان کنید.
- سیگار کشیدن را ترک کنید
- از افزایش وزن خودداری کنید: بهتر است با پزشک منتخب خود در مورد وزن ایده‌آلتان صحبت کنید و در صورت نیاز از مشاوره‌ها و راهنمایی‌های او برای کاهش وزن کمک بگیرید.
از کجا بفهمیم افتادگی رحم داریم؟
افتادگی رحم خفیف ممکن است علائم واضحی نداشته باشد اما در صورتی که رحم شما بیشتر از موقعیت خود بلغزد، ممکن است به سایر اندام‌های لگنی شما همانند مثانه یا روده فشار وارد کند. در صورتی که هر یک از علائم زیر را مشاهده می‌کنید، ممکن است به این بیماری دچار شده باشید:
- احساس سنگینی، پر بودن یا فشار در لگن
- احساس درد در لگن، شکم یا کمر خود
- احساس در به هنگام رابطه جنسی
- مشاهده بافت رحمی که از دهانه واژن شما بیرون زده است
- عدم توانایی در قرار دادن تامپون درون واژن
- یبوست
- مشکلات مربوط به دفع ادرار، همانند نشت ادرار یا بی‌اختیاری، نیاز به ادرار مکرر یا تکرر ادرار، میل ناگهانی برای ادرار کردن یا فوریت ادرار
توجه داشته باشید بعد از اینکه مدتی طولانی بایستید یا راه بروید و زمانی که سرفه و عطسه شدیدی را تجربه کنید، این علائم بدتر می‌شوند؛ زیرا در چنین موقعیت‌هایی جاذبه فشار مضاعفی بر عضلات لگن شما وارد می‌کند.
چه شرایطی با افتادگی رحم همراه است؟
زمانی که عضلات اطراف رحم شما بیش از حد ضعیف می‌شوند، سایر اندام‌ها در ناحیه لگن از موقعیت اصلی خود خارج می‌شوند برخی از مشکلاتی که با افتادگی رحم همراه هستند را در زیر نام می‌بریم:
- سیستوسل: زمانی که مثانه به داخل واژن می‌افتد یا حتی از آن خارج می‌شود.
- رکتوسل: زمانی که راست روده شما به داخل واژن می‌لغزد یا از آن خارج می‌شود.
- انتروسل: زمانی که بخشی از روده کوچک شما باعث می‌شود واژن شما برآمده شود.
چگونه افتادگی رحم را تشخیص می‌دهند؟
پزشک متخصص در ابتدا لگن شما را معاینه می‌کند تا مطمئن شود که آیا رحم شما از موقعیت طبیعی خود پایین آمده است یا اینکه هنوز در جای مناسبی قرار دارد. متخصص برای معاینه لگن شما وسیله‌ای را به منظور بازدید از درون واژن به آن وارد می‌کند. با کمک این ابزار می‌تواند به درستی واژن و رحم شما را مورد بررسی قرار دهد.
پزشک می‌تواند هرگونه برآمدگی ناشی از افتادن رحم را در کانال واژن شما احساس و مشاهده کند. همچنین برای تشخیص صحیح این بیماری، متخصص از شما می‌خواهد تا سرفه کنید، به خود فشار آورید یا طوری رفتار کنید که انگار ادرار خود را نگه‌داشته‌اید.
این روش‌ها می‌توانند به متخصص کمک کنند تا بفهمند که آیا عضلات لگن و رحم شما ضعیف شده‌اند یا هنوز مشکلات آنها شدید نشده است.
چگونه می‌توان افتادگی رحم را درمان کرد؟
برای رفع این عارضه 2 روش درمان با جراحی و بدون جراحی وجود دارد. متخصص مسیر درمانی شما را براساس عوامل مختلفی تعیین می‌کند که این فاکتورها را در زیر نام می‌بریم:
- شدت افتادگی رحم
- سلامت عمومی شما
- سن
- تمایل برای بارداری در آینده
با توجه به این موضوعات پزشک می‌تواند بهترین روش درمانی را به شما پیشنهاد دهد که بیشتر افراد از طریق این روش‌های درمانی خیلی زود بهبود پیدا می‌کنند. در بخش‌های بعدی این روش‌ها را بیشتر توضیح می‌دهیم.
روش‌های درمانی غیر جراحی
برخی از ورزش‌های خاص به تقویت عضلات کف لگن کمک می‌کنند. این نوع ورزش‌ها بیشتر برای درمان موارد خفیف این بیماری موثر هستند. به منظور انجام این ورزش باید ماهیچه‌های لگن خود را به گونه‌ای سفت کنید که انگار می‌خواهید ادرار خود را نگه‌دارید.
ماهیچه‌ها را برای چند ثانیه سفت نگه‌دارید و سپس رها کنید. این کار را تا 10 بار انجام دهید. شما برای انجام این نوع ورزش‌ها یا تمرینات به هیچ زمان و مکان محدود نیستید و بهتر است حداکثر 4 بار در روز آن را انجام دهید.
روش‌های درمان با جراحی
بهترین روش برای درمان این معضل شدید، انجام عمل هیسترکتومی است که طی آن رحم شما برداشته می‌شود. برای برداشتن رحم شما، متخصص برشی در واژن شما ایجاد می‌کند یا اینکه از طریق شکم شما رحم را بیرون می‌کشد. هیسترکتومی یکی از جراحی‌های بزرگ و پیچیده یا لاپاراسکوپی محسوب می‌شود و برداشتن رحم بدین معنا خواهد بود که شما امکان بارداری نخواهید داشت و نابارور خواهید شد.
نتیجه‌گیری
در این مطلب در مورد عوامل و فاکتورهای مختلفی که باعث می‌شوند رحم شما از موقعیت مکانی اصلی خود جابجا شود، توضیح دادیم. همچنین خطرات مختلف این بیماری را ذکر کرده و تا جای ممکن شما را با برخی از روش‌های درمانی آشنا کردیم.
برای اینکه از شر این بیماری رها شوید، توصیه می‌کنیم به سراغ متخصصی بروید که در این زمینه تجربه کافی داشته باشد و بتواند خیلی سریع بیماری شما را تشخیص دهد و در جهت رفع آن برآید. کلینیک ناباروری رستاک یکی از بهترین کلینیک‌ها در زمینه درمان این بیماری و البته سایر بیماری‌های رحمی است که بهترین خدمات درمانی را در اختیار شما قرار می‌دهد.
