یکی از موضوعات مربوط به سلامتی که در بیشتر موارد نادیده گرفته شده یا اشتباه مطرح می‌شود، رکتوسل است. اگر به دنبال پاسخی در مورد این شرایط هستید، شما تنها نخواهید بود. میلیون‌ها زن اختلالات مختلف کف لگن را تجربه می‌کنند و رکتوسل یکی از شایع‌ترین آنها است. رکتوسل زمانی رخ می‌دهد که راست روده به دلیل ضعیف شدن عضلات و بافت‌های کف لگن در دیواره پشتی واژن برآمدگی ایجاد کند. این عارضه به طور معمول در نتیجه زایمان، افزایش سن و سایر عواملی که بر ناحیه لگن فشار وارد می‌کنند، رخ می‌دهد. در این راهنما به طور مفصل در مورد رکتوسل توضیح می‌دهیم.
آشنایی با عارضه رکتوسل
رکتوسل با بیرون‌زدگی راست روده در دیواره خلفی واژن مشخص می‌شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که بافت‌ها و ماهیچه‌های حمایتی کف لگن ضعیف شده یا آسیب ببینند. این عارضه اغلب به دلیل چاقی، فشارهای مزمن در حین حرکات روده، زایمان و افزایش سن رخ می‌دهد.
همان‌طور که رکتوم در داخل کانال واژن برآمده شده شرایط سختی را ایجاد می‌کند. این عارضه با علائم ناراحت‌کننده مختلفی همراه است و به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی زنان تاثیر دارد. در اصطلاح پزشکی این بیماری نوعی افتادگی اندام لگن محسوب می‌شود.
کف لگن شبکه پیچیده‌ای از ماهیچه‌ها و بافت‌های همبند است که از اندام‌های لگنی همانند مثانه، رحم و رکتوم حمایت می‌کند. هنگامی که این ساختارها ضعیف می‌شوند، جابجایی رکتوم رخ می‌دهد و شاید ناراحتی و مشکلاتی در عملکرد کلی این اندام‌ها اتفاق افتاد که رکتوسل نیز از همین مشکلات و عارضه‌ها است.
علائم رکتوسل
شناخت علائم رکتوسل برای تشخیص و درمان به موقع بسیار مهم است. برخی از علائم رایج این عارضه عبارت هستند از:
- احساس برآمدگی: بسیاری از زنان برآمدگی قابل توجهی را در ناحیه واژن خود به خصوص پس از ایستادن یا نشستن طولانی مدت تجربه می‌کنند.
- مشکل در حرکات روده: به دلیل برآمدگی رکتوم، برخی از زنان در تخلیه روده خود دچار مشکل هستند و همین موضوع به یبوست یا احساس تخلیه ناقص منجر می‌شود.
- ناراحتی به هنگام مقاربت: رکتوسل باعث درد و ناراحتی در حین فعالیت جنسی می‌شود و بر روابط صمیمی زوجین تاثیر منفی دارد.
- مشکلات ادراری: برخی از زنان به دلیل فشار وارده بر مثانه دچار بی‌اختیاری ادرار یا فوریت می‌شوند.
- کمر درد: شاید کمر درد مزمن یک علامت ثانویه باشد که اغلب ناشی از تغییر مکانیک بدن به دلیل این بیماری رخ می‌دهد.
آیا رکتوسل درد دارد؟
در پاسخ به این پرسش باید گفت بله، اگرچه شدت و ماهیت درد در بین افراد بسیار متفاوت است. در قسمت‌های قبل گفتیم رکتوسل زمانی رخ می‌دهد که رکتوم به دلیل ضعیف شدن عضلات کف لگن و بافت‌های همبند در دیواره واژن برآمدگی ایجاد کند.
در چنین شرایطی فشار و ناراحتی زیادی به دلیل بیرون زدگی راست روده ایجاد می‌شود. همچنین احساس پری یا فشار نیز در ناحیه واژن آزاردهنده است؛ زیرا به درد مزمن لگن منجر خواهد شد. درد در حین حرکات روده نیز از دیگر دردهای مربوط به همین عارضه است.
بسیاری از زنان مبتلا به این بیماری نمی‌توانند روده خود را به طور کامل تخلیه کنند و همین مسئله با زور زدن همراه است و در نهایت به درد در هنگام اجابت مزاج و تشدید ناراحتی منجر می‌شود. درد به هنگام مقاربت نیز از دیگر دردهایی است که در زمان وجود رکتوسل رخ می‌دهد.
علل بروز رکتوسل
علاوه بر شناخت علائم این عارضه، آشنایی با علل رکتوسل نیز می‌تواند در پیشگیری و مدیریت درد فرد بیمار موثر باشد. عوامل اولیه که به بروز این عارضه منجر می‌شوند در جدول زیر شرح می‌دهیم:
علت بروز رکتوسل | توضیحات |
زایمان | مهم‌ترین عامل خطرناک برای بروز این عارضه، زایمان به ویژه زایمان طبیعی است. فشار وارده بر بافت‌های لگن در طول زایمان ساختارهای حمایتی آن را ضعیف می‌کند |
پیری | با افزایش سن، ماهیچه‌های کف لگن به طور طبیعی ضعیف می‌شوند و خطر ابتلا به بیماری‌هایی همانند رکتوسل افزایش می‌یابند. |
چاقی | اضافه وزن فشار بیشتری را روی کف لگن وارد می‌کند و باعث بروز رکتوسل می‌شود. |
سرفه مزمن | شرایطی همانند آسم یا مصرف سیگار، باعث سرفه مزمن می‌شود و در نتیجه به کف لگن فشار وارد شده و ماهیچه‌های حمایتی آن ضعیف می‌شوند |
بلند کردن اجسام سنگین | بلند کردن مرتب اجسام سنگین ناحیه لگن را تحت فشار قرار می‌دهد و خطر بروز این مشکل افزایش می‌یابد. |
نحوه تشخیص رکتوسل
در صورتی که به وجود این بیماری در بدن خود مشکوک هستید، بهتر است به سراغ متخصصان حرفه‌ای بروید تا شما را معاینه کرده و هر چه زودتر برای درمان دست به کار شوند. به 3 روش مختلف می‌توان این عارضه را تشخیص داد که آنها را در ادامه توضیح می‌دهیم:
- بررسی تاریخچه پزشکی: پزشک سابقه بیماری‌ها و سلامت شما را بررسی می‌کند و در مورد علائمی که آنها را تجربه کرده‌اید، با شما صحبت خواهد کرد.
- معاینه فیزیکی: معاینه لگن برای ارزیابی میزان برآمدگی و هر گونه علائم مرتبط به رکتوسل تاثیر بسزایی بر روی شناخت این بیماری دارد.
- تست‌های تصویربرداری: در برخی موارد، آزمایش‌های تصویربرداری همانند MRI و سونوگرافی به ارزیابی وضعیت کف لگن شما کمک می‌کند.
راه‌های پیشگیری از رکتوسل
در حالی که این عارضه در همه موارد قابل پیشگیری نیست اما با انجام اقدامات خاصی می‌توانید به کاهش خطر بروز این بیماری کمک کنید. در این بخش 3 مورد از کارآمدترین روشهای پیشگیری را معرفی می‌کنیم:
- تقویت کف لگن: گنجاندن تمرینات کف لگن در روال عادی و روزمره خود به تقویت قدرت و حمایت از عضلات این ناحیه کمک می‌کند.
- مدیریت وزن سالم: حفظ وزن سالم فشار وارده بر ناحیه لگن را به حداقل می‌رساند.
- اجتناب از زور زدن: تمرین تکنیک‌های مناسب در حین بلند کردن اجسام سنگین و اجتناب از از زور زدن در حین اجابت مزاج از سلامت لگن محافظت می‌کند.
راه‌های درمان رکتوسل
خوشبختانه روشهای درمانی مختلفی برای زنان مبتلا به رکتوسل وجود دارد که برخی از آنها بسیار ساده بوده، در حالی که برخی دیگر با جراحی‌های سخت همراه هستند. راه‌های درمان این عارضه را در این بخش به طور خلاصه بازگو می‌کنیم:
- انجام تمرینات کف لگن: تمرینات کگل عضلات لگن را تقویت کرده و تسکین می‌دهد.
- اصلاح سبک زندگی: حفظ وزن سالم و پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین به مدیریت علائم رکتوسل کمک می‌کند.
- تغییرات رژیم غذایی: افزایش مصرف فیبر یبوست را کاهش داده و فشار را در حین حرکات روده کم می‌کند.
- پساری یا رحم‌بند: برای زنانی که گزینه‌های غیرجراحی را ترجیح می‌دهد، پساری وسیله‌ای است برای حمایت از اندام‌های لگن در واژن قرار می‌گیرد و به کاهش علائم این عارضه و بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کند.
- جراحی ترمیم رکتوسل: هدف از این روش سفت کردن دیواره واژن و بازگرداندن آناتومی طبیعی است.
- جراحی کولپورافی: یک تکنیک تهاجمی برای ترمیم کف لگن محسوب می‌شود که ساختارهای حمایتی آن را تقویت می‌کند.
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی کف لگن نیز مفید است و به زنان کمک می‌کند تا قدرت خود را بازیابند و عملکرد خود را از طریق تمرینات و تکنیک‌های هدایت‌شده بهبود بخشند.
درمان خانگی رکتوسل
با اینکه درمان حرفه‌ای اغلب برای مدیریت این عارضه ضروری است اما چندین استراتژی درمان خانگی نیز به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی افراد بیمار کمک می‌کند. در ادامه برخی از روشهای درمان خانگی را شرح می‌دهیم:
- تمرینات کگل انجام دهید. تقویت عضلات لگن علائم رکتوسل را به میزان قابل توجهی تسکین می‌دهد. تمرینات کگل شامل انقباض و شل کردن عضلات لگن است که به حمایت از این اندام‌ها نیز کمک می‌کند.
- با قطع ادرار در وسط جریان، ماهیچه‌های صحیح را شناسایی کنید.
- عضلات کف لگن را به مدت 5 ثانیه منقبض کنید، سپس به مدت 5 ثانیه آنها را شل نگه‌دارید.
- فیبر بیشتری بخورید. یک رژیم غذایی با فیبر بالا به جلوگیری از یبوست کمک می‌کند.
- میوه‌هایی مثل سیب و انواع توت را بخورید.
- سبزیجاتی همانند کلم بروکلی و هویج بخورید.
- حبوباتی همانند لوبیا و عدس مصرف کنید.
- آب زیاد بنوشید. نوشیدن مقدار زیاد آب برای سلامت دستگاه گوارش ضروری است. برای کمک به حفظ حرکات منظم روده روزانه حداقل 8 لیوان آب مصرف کنید.
- از زور زدن اجتناب کنید.
- به طور منظم حمام بروید.
- به طور منظم ورزش کنید. برای مثال پیاده‌روی،شنا و یوگا بسیار موثر هستند.
- وزن خود را مدیریت کنید.
- استرس را مدیریت کنید.
داروی مورد نیاز برای درمان رکتوسل
در حالی که درمان اولیه رکتوسل اغلب شامل گزینه‌های غیر جراحی همانند تمرینات کف لگن، اصلاح رژیم غذایی و استفاده از پساری است، برخی داروها نیز نقش حمایتی در مدیریت علائم مرتبط با این بیماری دارند.
درمان‌های دارویی به طور معمول بر روی مسائل اساسی همانند یبوست، درد و ناراحتی تاثیر دارد و به طور مستقیم بر روی رکتوسل موثر نخواهد بود. با مصرف ملین‌ها و نرم‌کننده‌های مدفوع می‌توانید مشکل مربوط به حرکات روده خود را تسکین دهید.
همچنین این دارو از زور زدن بیش از حد به هنگام اجابت مزاج جلوگیری می‌کند. به عبارت دیگر دفع مدفوع برای شما تسهیل می‌یابد. برخی از داروهای موثر در درمان این عارضه را در ادامه نام می‌بریم:
- دوکوزات سدیم یا کولاس
- پلی اتیلن گلیکول یا میرالاکس
- داروهای کنترل درد
- داروهای هورمونی
- داروهای ضد افسردگی
- مکمل‌های فیبردار
چه زمانی برای کنترل رکتوسل به دکتر مراجعه کنیم؟
تشخیص زمان مراجعه به پزشک برای مدیریت و درمان رکتوسل بسیار مهم و موثر است. شاید برخی از علائم خفیف این عارضه در منزل قابل کنترل باشند اما در صورت مشاهده علائم یا شرایط خاص‌تر باید با متخصصی در این حوزه مشورت کنید.
با مشاهده علائم پایدار و مداوم مرتبط با این بیماری همانند احساس برآمدگی در ناحیه واژن، مشکل در حرکات روده و ناراحتی در حین مقاربت باید از پزشکان کمک بگیرید. این علائم بر روی زندگی روزمره شما تاثیر منفی دارد و حتی شاید نشان‌دهنده بدتر شدن وضعیت بدن شما باشد.
اگر درد یا ناراحتی ناشی از رکتوسل در بدن شما بیشتر شد و در حین حرکات روده یا فعالیت جنسی خود سیگنال‌های قوی دردناک را دریافت کردید، بهتر است خیلی فوری به متخصص منتخبی در این حوزه مراجعه کنید. بدتر شدن درد می‌تواند عوارض دیگری را نیز به همراه داشته باشد. پس مراجعه به پزشک را جدی بگیرید.
تفاوت رکتوسل و بواسیر
رکتوسل و بواسیر هر دو شرایطی هستند که نواحی رکتوم و لگن را تحت تاثیر قرار می‌دهند اما از نظر علل، علائم و روشهای درمانی با هم تفاوت دارند. رکتوسل را به طور مفصل در قسمت‌های مختلف توضیح دادیم اما تعریف بواسیر هیچ شباهتی به رکتوسل ندارد.
بواسیر وریدهای متورم و ملتهب در کانال مقعد یا راست روده است. بنابراین در اغلب موارد به دلیل افزایش فشار در قسمت تحتانی رکتوم و زور زدن در حین حرکات روده یا نشستن طولانی درد احساس می‌شود. دلیل بروز این عارضه‌ها با هم فرق دارند.
بواسیر به طور معمول به دلیل افزایش فشار در سیاهرگ‌های راست روده رخ می‌دهد. برای مثال یبوست، زور زدن، بارداری، چاقی و نشستن طولانی به بروز بواسیر منجر می‌شود. علائم رکتوسل را نیز توضیح دادیم که با علائم بواسیر متفاوت است. برخی از علائم هموروئید یا بواسیر را در زیر نام می‌بریم:
- خارش مقعد
- درد
- ناراحتی به ویژه در هنگام اجابت مزاج
- تورم در اطراف مقعد
- خون قرمز روشن در مدفوع
- بروز توده در نزدیکی دهانه مقعد
سخن آخر
در این راهنما توضیح دادیم که رکتوسل یک بیماری شایع در میان بانوان است که اغلب نادیده گرفته می‌شود اما بر روی رفاه و کیفیت زندگی زنان تاثیر بسزایی دارد. اگر شما نیز با علائم این عارضه روبرو هستید، با کمک یک متخصص حرفه‌ای می‌توانید برای درمان این بیماری دست به کار شوید.
مراکز و کلینیک‌های مختلفی در حوزه درمان این نوع بیماری‌ها فعالیت دارند. برای مثال کلینیک ناباروری رستاک علاوه بر ارائه خدماتی همانند IVF و IUI به درمان این نوع بیماری‌ها نیز کمک می‌کند. تیم متخصص این کلینیک در حوزه رفع مشکلات باروری توانسته نظر و رضایت بسیاری از بیماران را به خود جلب کند.
