به دنیا آوردن نوزاد برای همه مادران اتفاقی شگفت‌انگیز و شیرین است اما دوقلو باردار شدن هیجان‌انگیزتر خواهد بود؛ زیرا شما به طور همزمان دو نوزاد خواهید داشت که نیاز به مراقبت و پرورش دارند. البته که این روند با چالش‌ها و سختی‌های زیادی همراه است اما به هر حال برخی از زوجین تمایل شدیدی به دوقلو باردار شدن دارند. اگر شما هم کنجکاو هستید که چگونه می‌توان دوقلو باردار شد یا اینکه به بارداری دو نوزاد به طور همزمان فکر می‌کنید، راهنمای ما در ادامه می‌تواند یاری‌دهنده خوبی به شمار آید. با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری در مورد دوقلوها و نحوه بارداری آنها کسب کنید.
انواع دوقلوها
قبل از اینکه برای دوقلو باردار شدن اقدامی انجام دهید، بهتر است با انواع آنها آشنا شوید. دوقلوها به طور معمول به 2 دسته اصلی تک تخمکی و 2 تخمکی تقسیم‌بندی می‌شوند که البته به آنها همسان و ناهمسان نیز می‌گویند. در ادامه بیشتر این دوقلوها را توضیح می‌دهیم:
- دوقلوهای همسان: این نوزادان از یک تخمک بارور شده به وجود می‌آیند. در واقع یک تخمک بارور شده به 2 جنین تقسیم می‌شود و دوقلوهای همسان به وجود می‌آیند. این دوقلوها ویژگی‌های ژنتیکی مشابهی دارند. برای مثال جنسیت آنها یکسان بوده و از نظر ظاهر نیز بسیار شبیه به یکدیگر هستند.
- دوقلوهای ناهمسان: دوقلوهای ناهمسان از 2 تخمک مجزا به وجود می‌آیند که توسط 2 سلول اسپرم متفاوت بارور شده‌اند. این نوع دوقلوها امکان دارد هم‌جنس یا با جنسیت‌های مخالف به وجود آیند. در ضمن دوقلوهای ناهمسان شاید هیچ شباهت ظاهری با هم یکدیگر نداشته باشند؛ زیرا از نظر ژنتیکی رابطه خیلی نزدیکی با یکدیگر ندارند.
آمار دوقلو باردار شدن
میزان تولد دوقلو در چند دهه گذشته به طور پیوسته در حال افزایش بوده است؛ زیرا برخی از زوجین نابارور از روشهایی همانند IVF و IUI برای بارداری خود استفاده کرده‌اند. از آنجایی که در این روش‌ها لقاح آزمایشگاهی تشکیل می‌شود، شانس دوقلوزایی نیز افزایش می‌یابد.
در ضمن متخصصان برای افزایش شانس بارداری از طریق روشهایی همانند آی وی اف چندین تخمک را بارور می‌کنند تا حداقل یک مورد از آنها تبدیل به جنین شود. در برخی موارد چند تخمک بارور شده به جنین تبدیل خواهند شد، بدین ترتیب دوقلوهای ناهمسان به دنیا می‌آیند.
به طور کلی 3 درصد از تمام بارداری‌های طبیعی به دوقلوزایی منجر می‌شود اما در روش‌های کمک بارداری شانس دوقلوزایی بیشتر است. دوقلوهای همسان به طور تقریبی نادر هستند و از میان 250 بارداری تنها یک مورد آنها دوقلوهای همسان خواهند بود.
بیشتر بانوانی که در سابقه خانوادگی خود دوقلو دارند، شانس دوقلوباردار شدن خواهند داشت. به عبارت دیگر دوقلوزایی تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد که سابقه خانوادگی نیز یکی از همین فاکتورهای مهم و تاثیرگذار است.
عوامل موثر بر دوقلو باردار شدن
با اینکه برخی از عوامل خارج از کنترل هستند اما عناصر خاصی نیز احتمال بارداری دوقلو را افزایش می‌دهند که در ادامه این فاکتورها را توضیح می‌دهیم:
- ژنتیک: اگر در سابقه خانوادگی زوجین به خصوص مادر، دوقلوزایی وجود داشته باشد شانس بارداری دوقلو افزایش می‌یابد. دوقلوهای ناهمسان بیشتر تحت تاثیر عوامل ژنتیکی هستند؛ زیرا تمایل به آزادسازی چندین تخمک در طول تخمک گذاری امری ارثی است.
- سن مادر: زنان بالای 30 سال به ویژه آنهایی که در اواخر دهه 30 زندگی خود هستند، احتمال دوقلوزایی بیشتری را تجربه می‌کنند. در واقع به دلیل تغییرات هورمونی، آزاد شدن بیش از یک تخمک در روند تخمک‌گذاری امکان‌پذیر است.
- ساختار فیزیکی مادر: زنان با شاخص توده بدنی بالاتر شانس بیشتری برای دوقلوزایی دارند. حتی برخی از زنان قد بلند با جثه بزرگ راحت‌تر دوقلو باردار می‌شوند.
- استفاده از روش‌های کمک بارداری: روش‌های درمانی همانند لقاح آزمایشگاهی یا داروهای محرک، تخمک‌گذاری را تحریک می‌کنند و به طور قابل توجهی شانس دوقلوزایی را افزایش می‌دهند. این روش‌های درمانی اغلب با آزادسازی چندین تخمک در طول یک چرخه قاعدگی همراه هستند.
- بارداری‌های قبلی: زنانی که پیش‌تر، دوقلو به دنیا آورده‌اند در بارداری‌های بعدی خود نیز بیشتر شانس دوقلوباردار شدن را خواهند داشت.
نکات مربوط به دوقلوباردار شدن
در صورتی که متوجه دوقلو بودن فرزندان خود شده‌اید، باید بر سلامت خود و نوزادان نظارت داشته باشید و به طور منظم در جلسات معاینه شرکت کنید. همچنین انجام سونوگرافی مکرر برای ردیابی رشد و نمو جنین بسیار مهم است.
برای حفظ سلامت نوزادان رژیم غذایی متعادل و سالمی داشته باشید که از مواد مغذی همانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات، پروتئین‌های بدون چربی و چربی‌های سالم برخوردار باشد. کالری دریافتی خود را براساس توصیه افراد متخصص مصرف کنید، به طوری که حدود 300 تا 400 کالری را برای هر نوزاد در نظر بگیرید.
نوشیدن مقدار زیاد آب در دوران بارداری به خصوص دوقلو داشتن، بسیار موثر و مفید است. همچنین باید با علائم زایمان زودرس آشنا باشید و در صورت مشاهده آنها بلافاصله به متخصص خود مراجعه کنید. در نهایت اینکه بانوانی که دوقلو باردار هستند به کمک و حمایت درمانی بیشتری نیاز دارند.
چطور دوقلو باردار شویم؟
برای اینکه شانس بیشتری در بارداری دوقلو داشته باشید، توصیه می‌کنیم از متخصصان و پزشکان کمک بگیرید. با مشورت کردن به طور حتم می‌توانید راه‌حل‌های مناسبی را برای افزایش توانایی دوقلوباردار شدن خود بیابید.
در انتخاب کلینیک و متخصص دقت زیادی به خرج دهید؛ زیرا متخصص منتخب در طول دوره بارداری به سلامت شما نظارت دارد. این متخصصان اطلاعات کاملی در مورد نحوه دوقلوباردار شدن در اختیار شما قرار می‌دهند.
البته باید از ریسک‌های مربوط به بارداری دوقلو نیز باخبر شوید. برای مثال زایمان زودرس در میان دوقلوها زیادی است؛ به طوری که آنها زودتر از موعد به دنیا می‌آیند و با عوارض مختلفی همراه هستند. البته که دیابت بارداری نیز از دیگر مشکلات دوقلوزایی در میان بانوان است.
دوقلوزایی و آی وی اف
در قسمت‌های دیگر این راهنما توضیح دادیم که لقاح آزمایشگاهی یک فناوری کمک باروری محبوب برای دوقلوزایی است. انتقال بیش از یک جنین در این روند، احتمال بارداری دوقلو را افزایش می‌دهد. بسیاری از کلینیک‌ها دستورالعمل‌های خاصی را در مورد تعداد جنین‌های قابل انتقال براساس سن و سایر فاکتورها به کار می‌گیرند.
کیفیت و مرحله رشد جنین‌ها، شانس لانه‌گزینی موفقیت‌آمیز و پتانسیل چندقلوزایی را افزایش می‌دهد. زنان جوان‌تر به دلیل کیفیت بهتر تخمک‌هایشان ممکن است در طول روند آی وی اف شانس بیشتری برای دوقلوزایی داشته باشند.
در روش کمک بارداری IVF انتقال چند جنین شانس حداقل یک لانه‌گزینی را افزایش می‌دهد و در نهایت به بارداری موفق منجر می‌شود. در برخی موارد نیز همه جنین‌های منتقل شده به نوزاد تبدیل می‌شوند و مادر دوقلو یا چند قلو باردار می‌شود.
برای دوقلو باردار شدن چه چیزی بخوریم؟
با اینکه هیچ رژیم غذایی تضمینی برای دوقلو باردار شدن وجود ندارد اما انتخاب غذاهای خاص ممکن است شانس شما را برای دوقلوزایی افزایش دهد. در ادامه برخی از موادی را نام می‌بریم که شاید شانس دوقلوباردار شدن شما را توسعه دهند:
- محصولات لبنی: موادی همانند شیر، ماست و پنیر احتمال دوقلو باردار شدن شما را افزایش می‌دهد. از آنجایی که لبنیات بر سطوح هورمونی شما تاثیر دارد، شاید بتواند روند تخمک‌گذاری‌تان را افزایش دهد.
- سبزیجات برگ‌دار: غذاهایی همانند اسفناج، کلم‌پیچ و کلم بروکلی سرشار از فولات هستند که برای توسعه باروری کاربرد دارند.
- غلات غنی شده: بسیاری از غلات‌ها از اسید فولیک غنی هستند که همین مسئله آنها را به گزینه خوبی برای افزایش احتمال دوقلو باردار شدن تبدیل می‌کند.
- اسیدهای چرب امگا 3: غذاهایی همانند سالمون، گردو و دانه‌های کتان می‌توانند از سلامت کلی باروری شما حمایت کنند.
- آووکادو و روغن زیتون: این مواد حاوی چربی‌های سالم هستند که بر تولید هورمون‌ها تاثیر مثبت دارند.
- آجیل و کره آجیل‌ها: آجیل‌ها سرشار از کالری و چربی‌های سالم هستند که به افزایش وزن مادر و نوزادان کمک می‌کنند و به طور بالقوه روند تخمک‌گذاری را بهبود می‌بخشند.
- غلات: موادی همانند برنج قهوه‌ای، کینوا و جو دوسر انرژی و مواد مغذی ضروری برای دوره بارداری را تامین می‌کنند.
- مرغ، بوقلمون و ماهی: پروتئین برای سلامت کلی بسیار مهم است و از عملکردهای مربوط به تولید مثل پشتیبانی می‌کند.
- حبوبات: لوبیا و عدس نیز منابع عالی از پروتئین و فیبر هستند.
- انواع توت‌ها و موز: این میوه‌ها سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند که برای سلامت کلی و باروری شما کاربرد دارند.
آیا دارویی برای دوقلو باردار شدن وجود دارد؟
هیچ داروی خاصی برای دوقلو باردار شدن وجود ندارد، با این حال برخی از داروهای محرک تخمدان‌ها برای آزاد کردن بیش از حد یک تخمک در طول تخمک‌گذاری، احتمال دوقلو یا چند قلوشدن را افزایش می‌دهد. برخی از این داروها را در ادامه معرفی می‌کنیم:
- کلومیفن سیترات: این داروی خوراکی اغلب برای تحریک تخمک‌گذاری تجویز می‌شود و به آزاد شدن چندین تخمک منجر خواهد شد. بنابراین شانس دوقلوزایی نیز افزایش می‌یابد.
- گنادوتروپین: این داروها هورمون‌های تزریقی هستند که تخمدان‌ها را برای تولید چندین تخمک تحریک می‌کنند. این داروهای اغلب با روش تلقیح داخل رحمی یا لقاح آزمایشگاهی ترکیب می‌شوند.
- لتروزول: با اینکه قرص لتروزول بیشتر برای درمان سرطان سینه کاربرد دارد اما در تحریک تخمک‌گذاری زنان نابارور نیز بی‌تاثیر نیست. مصرف این قرص حتی ممکن است به انتشار چندین تخمک منجر شود.
آیا دوقلو باردار شدن ارثی است؟
در پاسخ به این پرسش باید گفت بله. بارداری دوقلو یک ریشه ارثی دارد که بیشتر منجر به تولد دوقلوهای ناهمسان می‌شود. به زبان ساده استعداد ژنتیکی والدین بر روی دوقلوباردار شدن شما تاثیر دارد. در صورتی که نسل مربوط به مادر شما دوقلوزا بوده باشند، این استعداد در شما نیز وجود دارد.
برخی از زنان که به طور ژنتیکی و ارثی تخمک‌گذاری بیش از حد قوی دارند، شانس بارداری دوقلو در آنها بیشتر خواهد بود.
خطرات و عوارض دوقلو باردار شدن
با اینکه دوقلوزایی برای بسیاری از زوجین هیجان‌انگیز و پر از حس خوب است اما این شرایط بارداری با خطرات و عوارض مختلفی نیز همراه خواهد بود که در ادامه برخی از خطرات رایج مربوط به آن را شرح می‌دهیم:
- احساس خستگی شدید: بدن برای تغذیه 2 نوزاد سخت‌تر از قبل تلاش می‌کند و همین مسئله خستگی بیشتر مادر را منجر می‌شود.
- حالت تهوع صبحگاهی: بسیاری از زنان در دوران بارداری دوقلو در مقایسه با بارداری تک قلو حالت تهوع و استفراغ شدیدتری را تجربه می‌کنند.
- افزایش وزن بیشتر: افزایش وزن به طور معمول در زمان بارداری دوقلو بیشتر است که ناراحتی و فشار فیزیکی زیادی به همراه دارد.
- زایمان زودرس: احتمال اینکه دوقلوها زودتر از موعد به دنیا آیند خیلی زیاد است و همین مسئله خطراتی برای نوزادان به همراه دارد.
- دیابت بارداری: خطر ابتلا به دیابت بارداری در زمان بارداری دوقلوها افزایش می‌یابد و مادران برای رفع این مشکل خود به نظارت و مدیریت پزشکی بیشتری نیاز دارند.
- پره اکلامپسی: بیماری پره اکلامپسی با فشارخون بالا و پروتئین در ادرار قابل تشخیص است که بیشتر در حاملگی‌های چند قلویی دیده شده و با عوارض جدی همراه است.
- افزایش فشار خون: برخی از زنان نیز در دوران بارداری خود فشار خون بالا را تجربه می‌کنند و به نظارت دقیق یا مداخله پزشکی نیاز دارند.
- عوارض مربوط به جفت: خطر جداشدن جفت و جفت سرراهی که منجربه خونریزی می‌شوند، در بارداری دوقلو وجود دارد.
- افزایش خطر کم‌خونی: حمل دوقلو به دلیل نیازهای تغذیه‌ای خطر کم‌خونی و فقر آهن را به همراه دارد.
- ناراحتی و فشار فیزیکی: با پیشرفت بارداری، ناراحتی فیزیکی به دلیل رشد شکم افزایش می‌یابد و زنان کمر درد، فشار در لگن و مشکلات خواب را تجربه می‌کنند.
- زایمان سزارین: با توجه به موقعیت قرارگیری دوقلوها، احتمال نیاز به زایمان سزارین بیشتر است.
سخن آخر
دوقلوباردار شدن علاوه بر اینکه هیجان‌انگیز است، با دشواری‌های پیچیده‌ای همراه خواهد بود. در این راهنما توضیح دادیم که شما نیز می‌توانید شانس دوقلوباردار شدن خود را امتحان کنید اما باید طبق توصیه متخصصان دست به کار شوید. البته که دوقلوزایی به شرایط فیزیکی، ژنتیکی و سابقه بارداری شما بستگی دارد.
یکی از کلینیک‌های متخصص در این حوزه، مرکز باروری رستاک است که تمام سعی خود را برای بارداری زوجین نابارور به کار می‌گیرد. همچنین تیم متخصص این کلینیک با استفاده از جدیدترین تجهیزات در زایمان، کنترل روند بارداری و نظارت بر حاملگی افراد متقاضی نقش مهمی ایفا می‌کند.
