واریکوسل چیست و چه تاثیری بر باروری آقایان دارد؟
واریکوسل از جمله بیماری‌هایی است که در آقایان اتفاق می‌افتد. این اختلال به معنای تورم وریدهای کیسه بیضه است و از جمله علل شایع ناباروری در آقایان محسوب می‌شود. این بیماری ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد یا با علائم خفیف و حتی دردهای شدید همراه شود. واریکوسل می‌تواند تمامی آقایان (افراد مذکر) را در هر سنی درگیر کند. در این مطلب از وبسایت مرکز ناباروری رستاک قصد داریم تا به معرفی علائم، علت، عوارض و روش‌های درمان این بیماری بپردازیم، پس تا انتها همراه ما باشید.
واریکوسل چیست؟
واریکوسل (Varicocele) اختلالی شایع در آقایان است که در طی آن وریدهای کیسه بیضه (یعنی سیاهرگ‌ها) متورم و بزرگ می‌شوند. این اختلال معمولا دردناک نیست، اما گاهی اوقات باعث درد بیضه‌ها می‌شود. واریکوسل به عنوان یک بیماری تهدیدکننده زندگی شناخته نمی‌شود، اما ممکن است با ناباروری در ارتباط باشد.
بر اساس آمار در ایالات متحده آمریکا، ۱۵ تا ۲۰ درصد مردان، دچار واریکوسل می‌شوند. این اختلال ممکن است هر دو بیضه چپ و راست را درگیر کند، اما احتمال بروز آن در سمت چپ کیسه بیضه بیشتر است که دلیل آن تفاوت در نحوه تخلیه خون است.
علت ایجاد واریکوسل
علت این بیماری یا مشکل به طور دقیق مشخص نیست و متخصصان درباره دلیل ایجاد این اختلال مطمئن نیستند، اما نظراتی در این باره معرفی شده است. هر بیضه را یک طناب اسپرماتیک نگه می‌دارد که این طناب حاوی اعصاب، سیاهرگ (ورید) و سرخرگ‌هایی است که از بیضه‌ها حمایت می‌کنند.
در وریدهای سالم، دریچه‌های یک طرفه‌ای وجود دارد که خون را از بیضه‌ها به سمت قلب باز می‌گردانند. گاهی اوقات خون به شیوه صحیح در وریدها حرکت نکرده و در رگ جمع می‌شود. در این شرایط ورید در کیسه بیضه بزرگ شده و ورم می‌کند. درواقع زمانی که دریچه‌های سیاهرگ به خوبی کار خود را انجام ندهند، در طول زمان واریکوسل به وجود می‌آید، اما علت دقیق آسیب دریچه‌ها مشخص نیست.
علائم واریکوسل
اغلب آقایان پس از به وجود آمدن واریکوسل هیچ علائمی را تجربه نمی‌کنند و حتی متوجه آن نمی‌شوند. برخی از دیگر افرادی که به این مشکل دچار می‌شوند، علائم زیر را دارند:
- یک توده در بالای یکی از بیضه‌ها
- تورم بیضه یا کیسه بیضه
- درد مبهم و مکرر در کیسه بیضه که معمولا با دراز کشیدن بهتر می‌شود.
- کوچک شدن بیضه (آتروفی بیضه)
- ناتوانی در بارداری پس از حداقل یک سال تلاش
تشخیص واریکوسل
آقایان پس از احساس درد یا تورم در بیضه‌ها به پزشک مراجعه می‌کنند. پزشک با روش‌های مختلفی این بیماری را تشخیص می‌دهد که شامل موارد زیر است:
- معاینه بدنی: پزشک در دو حالت ایستاده و دراز کشیده بیضه‌ها را بررسی و معاینه می‌کند. علت این موضوع تفاوت حالت تورم بیضه‌ها در وضعیت ایستاده و دراز کشیده است.
- Valsalva maneuver: این تکنیک برای بررسی تشخیص واریکوسل در حالت کوچکتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این تکنیک پزشک از شما می‌خواهد که بایستید، نفس عمیقی بکشید، آن را نگه دارید و در حالی که پزشک در حال معاینه کیسه بیضه شما است، همراه با تخلیه نفس خود، فشار بیاورید.
- سونوگرافی اسکروتوم: در برخی شرایط پزشک ممکن است برای بررسی کیسه بیضه، انجام سونوگرافی را تجویز کند تا تصویری دقیق از وضعیت کیسه بیضه به دست آید.
- آزمایش خون: پس از تهیه نمونه خون شما، این نمونه خون به آزمایشگاه منتقل شده و سطح هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون تستوسترون بررسی می‌شود.
- تجزیه و تحلیل مایع منی: این آزمایش برای بررسی احتمال ناباروری در اثر واریکوسل تجویز می‌شود. برای آزمایش تجزیه و تحلیل مایع منی، باید از طریق خودارضایی یا رابطه جنسی ناقص، نمونه مایع منی را در یک ظرف مخصوص جمع‌آوری کنید. در آزمایشگاه، تعداد و سلامت اسپرم‌ها در مایع منی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
درجه بالینی واریکوسل
پس از معاینه و تشخیص واریکوسل، پزشک آن را از درجه صفر تا ۳ طبقه‌بندی می‌کند. این درجه‌بندی بر اساس تورم و بزرگ شدن کیسه بیضه است که درجه صفر کوچکترین و درجه ۳ بزرگترین حالت این مشکل را نشان می‌دهد. البته دقت داشته باشید که این درجه‌بندی بر روند درمان تاثیری نداشته و درمان بر اساس ناراحتی و تاثیر با باروری انجام می‌شود.
- درجه صفر: کوچکترین نوع و حالت واریکوسل است که پزشک در طی معاینه فیزیکی وجود آن را تشخیص نمی‌دهد، اما در تصویر سونوگرافی قابل مشاهده است.
- درجه ۱: در این درجه نیز واریکوسل با معاینه معمولی پزشک قابل تشخیص نیست، اما با استفاده از تکنیک Valsalva maneuver می‌توان وجود آن را احساس کرد.
- درجه ۲: پزشک با انجام Valsalva maneuver یا حتی معاینه معمولی می‌تواند وجود واریکوسل را احساس کند، اما با چشم قابل مشاهده نیست.
- درجه ۳: این حالت بزرگترین درجه واریکوسل است که علاوه بر احساس وجود آن در طی معاینه، حتی با چشم نیز به طور واضح دیده می‌شود.
آیا واریکوسل بر باروری تاثیر می گذارد؟
یکی از سوالاتی که پرسیده می‌شود، ارتباط آن با ناباروری است. ابتدا باید بدانید که علاوه بر احساس درد و ناراحتی، ناباروری به عنوان عوارض ناشی از ایجاد واریکوسل شناخته می‌شود.
واریکوسل ممکن است بر توانایی باروری آقایان تاثیر بگذارد. این اختلال در ۳۵ تا ۴۴ درصد از آقایان باعث ناباروری اولیه شده و در ۴۵ تا ۸۱ درصد از آقایان، موجب بروز ناباروری ثانویه می‌شود. احتمالا اکنون این سوال برای شما پیش آمده است که ناباروری اولیه و ثانویه چه تفاوتی با یکدیگر دارند:
- ناباروری اولیه: زوج‌هایی که پس از حداقل یک سال تلاش، هنوز موفق به بارداری نشده‌اند.
- ناباروری ثانیه: زوج‌هایی که حداقل یک بار بچه‌دار شده‌اند، اما تلاش بعدی آن‌ها منجر به بارداری نشده است.
روش های درمان واریکوسل
روش‌های درمان با توجه به میزان درد و ناراحتی ناشی از وجود آن یا تاثیر واریکوسل بر ناباروری انتخاب می‌شوند. در واقع عوارض ناشی از ایجاد واریکوسل، روش درمان مناسب شما را مشخص می‌کند.
درمان های ساده واریکوسل
اگر وجود واریکوسل برای شما درد و ناراحتی زیادی به همراه نداشته و منجر به ناباروری نشود، به درمان‌های خاص مانند جراحی نیازی نخواهید داشت. اگر واریکوسل تنها موجب دردهای کم و محدود شود، پزشک موارد زیر را به شما توصیه می‌کند:
- تغییر برنامه روزانه: از فعالیت‌هایی که باعث احساس درد می‌شوند، خودداری کنید و برای ورزش یا ایستادن‌های طولانی مدت از شورت‌های تنگ استفاده کنید که علائم درد را کاهش می‌دهند.
- مصرف داروهای بدون نسخه: داروهای مسکن ضعیف‌تر مانند استامینوفن مصرف کنید که بدون نسخه پزشک قابل تهیه هستند. البته پیش از مصرف هر داروی مسکن، ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
- استفاده از یخ یا کیسه آب سرد: کیسه آب سرد را روی بیضه قرار دهید تا درد کاهش یابد. برای استفاده از یخ نیز آن را داخل یک پارچه قرار داده و روی بیضه بگذارید؛ یخ را نباید به طور مستقیم روی پوست گذاشت.
جراحی واریکوسل
زمانی که عوارض و درد و ناراحتی ناشی از واریکوسل شدید باشد، پزشک انجام جراحی را توصیه می‌کند. شیوه‌های مختلفی نیز برای جراحی واریکوسل وجود دارد که به شرح زیر است:
واریکوسلکتومی میکروسکوپی
: در طی این جراحی، پزشک یک برش ۱ سانتی‌متری در بالای کیسه بیضه ایجاد می‌کند. سپس با استفاده از یک میکروسکوپ، بعضی از وریدهای کوچک را شناسایی کرده و می‌بندند. این شیوه جراحی حدود ۲ تا ۳ ساعت زمان می‌برد و در همان روز به خانه باز می‌گردید.واریکوسلکتومی لاپاراسکوپی
: در این روش جراحی از دوربین استفاده می‌شود تا وضعیت وریدها مورد بررسی قرار گیرد. پزشک لوله نازکی را از طریق شکم وارد کیسه بیضه کرده و وریدهای موردنظر را می‌بندد. این روش تنها ۳۰ تا ۴۰ دقیقه طول کشیده و مجددا همان روز به خانه بر می‌گردید.
بهبودی پس از جراحی واریکوسل
همان‌طور که گفتیم جراحی واریکوسل سرپایی است و همان روز از بیمارستان مرخص می‌شوید. شما احتمالا یک هفته بعد از جراحی می‌توانید به محل کار خود باز گردید و دو هفته بعد از جراحی، امکان ورزش کردن (البته ورزش‌های آرام‌تر) فراهم است؛ البته درباره این زمان با پزشک خود مشورت کنید.
احساس درد خفیف تا چند هفته پس از جراحی واریکوسل طبیعی است و با مشورت پزشک خود می‌توانید از مسکن‌های بدون نسخه استفاده کنید. گفته می‌شود که در فاصله ۶ هفته پس از جراحی، بهبودی کامل را به دست می‌آورید.
خطرات جراحی واریکوسل
یکی از نگرانی‌هایی که برخی افراد درباره جراحی واریکوسل دارند، خطرات و عوارض احتمالی پس از جراحی است. ابتدا باید بدانید که احتمال ایجاد عوارض ناشی از جراحی واریکوسل بسیار نادر است، اما این عوارض جراحی به شرح زیر هستند:
- تجمع مایع در اطراف بیضه (هیدروسل)
- آسیب به یک شریان
- عفونت
- درد مزمن بیضه
- عود واریکوسل
- جمع‌آوری خون در اطراف بیضه (هماتوم)
درمان ناباروری پس از ابتلا به واریکوسل
در این مطلب از مرکز ناباروری رستاک به معرفی اختلال واریکوسل، علائم، عوارض، روش‌های تشخیص و درمان آن پرداختیم. در مواردی که واریکوسل موجب ناباروری در آقایان شود، درمان آن اهمیت بیشتری دارد. درمان ناباروری پس از ایجاد واریکوسل نیز به نظر و تشخیص پزشک بستگی دارد و برای انجام آن می‌توان به مراکز درمان ناباروری مراجعه کرد.
مرکز ناباروری رستاک یکی از بهترین انتخاب‌ها برای درمان مشکلات ناباروری در آقایان و ناباروری خانم‌ها است. در این مرکز با استفاده از جدیدترین تکنولوژی و روش‌ها و با بهره‌مندی از یک تیم پزشکی و آزمایشگاهی حرفه‌ای، به تشخیص و درمان مشکلات ناباروری می‌پردازند.
