هماتوم در بارداری چیست و چگونه اتفاق می‌افتد؟

بارداری یکی از اتفاقات شیرین زندگی هر زن است که با چالش‌ها و پیچیدگی‌های غیرمنتظره زیادی همراه خواهد بود. یکی از این چالش‌ها وجود هماتوم در دوران بارداری است. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که خون در خارج از رگ‌های خونی، در قسمت‌های مختلف بدن همانند رحم قرار گیرد و به طور بالقوه عوارضی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد. برای اینکه بیشتر با این عارضه، علائم آن، روش تشخیص و گزینه‌های درمانیش آشنا شوید، راهنمای زیر را تا انتها دنبال کنید.

شناخت انواع هماتوم در دوران بارداری

هماتوم زمانی رخ می‌دهد که خون در خارج از رگ‌های خونی، اغلب در نتیجه تروما یا آسیب ایجاد شود. در دوران بارداری، هماتوم در رحم شکل می‌گیرد و با عوارض بالقوه‌ای همراه است. انواع مختلفی از هماتوم وجود دارند که می‌توانند طی دوره بارداری رخ دهند. در ادامه 3 مورد از هماتوم‌های دوره بارداری را به طور خلاصه معرفی می‌کنیم:

• هماتوم ساب کوریونیک: این نوع هماتوم زمانی رخ می‌دهد که خون بین پوشش رحم و کوریون یا غشای خارجی جنین جمع شود. این نوع هماتوم شکل شایع عارضه نام برده شده است و باعث خونریزی واژینال در 3 ماهه اول بارداری می‌شود.
• هماتوم رترو جفتی: هماتوم رترو جفتی بین جفت و دیواره رحم تشکیل می‌شود، بنابراین جدا شدن جفت از نتایج همین نوع هماتوم است. متاسفانه هماتوم رترو جفتی وضعیت بسیار جدی است؛ زیرا طی آن جفت از دیواره رحم جدا می‌شود.
• هماتوم ساب آمنیوتیک: این نوع هماتوم نیز بین کیسه آمنیوتیک و جفت رخ می‌دهد و جزء هماتوم‌های نادر است. با توجه به اندازه و محل تشکیل آن، عوارض متفاوتی را مشاهده خواهید بود.

تفاوت هماتوم و لکه‌بینی در بارداری

هماتوم و لکه‌بینی حاملگی هر دو نشان‌دهنده بروز خونریزی در دوران بارداری هستند اما علل، علائم و عوارض آنها با هم متفاوت است. لکه‌بینی در بارداری خونریزی خفیفی است که سبک‌تر از پریود خواهد بود و در بیشتر موارد صورتی، قرمز یا حتی قهوه‌ای است.

عفونت دهانه رحم یا واژن از دلایل لکه‌بینی است که به هماتوم در بارداری هیچ ارتباطی ندارد. همچنین برخی از بانوان در طول رابطه جنسی خود طی دوره بارداری به دلیل افزایش حساسیت دهانه رحم خونریزی خفیفی را تجربه می‌کنند که با هماتوم فرق دارد.

علل بروز هماتوم در دوران بارداری

مراجعه به متخصص برای رفع هماتوم در بارداری

علت دقیق هماتوم در دوران بارداری همیشه مشخص نیست اما عوامل متعددی در ایجاد این نوع عارضه نقش دارند. برای مثال در طول روند لانه‌گزینی تخمک بارور شده در دیواره رحم، رگ‌های خونی کوچک پاره می‌شوند و همین مسئله باعث تشکیل هماتوم می‌شود.

در ضمن ضربه شکم، سقوط از پله یا تصادف رانندگی باعث پارگی رگ‌های خونی و تشکیل هماتوم خواهد شد. علاوه بر این آسیب‌ها یا تروما، ناهنجاری‌های جفت همانند جدا شدن جفت یا جفت سرراهی با هماتوم همراه هستند.

مادرانی که به مشکلات سلامتی مثل اختلالات لخته شدن خون یا فشار خون بالا دچار هستند نیز ممکن است با خطر تشکیل هماتوم روبرو شوند.

علائم هماتوم در دوران بارداری

علائم هماتوم در دوران بارداری با توجه به اندازه و محل تشکیل آن متفاوت است. در ادامه برخی از علائم مشخص و واضح این عارضه را توضیح می‌دهیم:

• خونریزی واژن: خونریزی واژینال یکی از علائم شایع هماتوم است. این نوع خونریزی، لکه بینی در دوران بارداری تا خونریزی شدید همراه با لخته را شامل می‌شود.
• احساس درد یا ناراحتی در لگن: برخی از زنان درد یا ناراحتی خفیف یا شدید را در لگن خود احساس می‌کنند.

توجه داشته باشید وجود هماتوم همیشه با علائم واضحی همراه نیست. به عبارت دیگر گاهی این عارضه علائم قابل توجهی ایجاد نمی‌کند و تنها با انجام سونوگرافی قابل تشخیص است.

تشخیص هماتوم در دوران بارداری

برای تشخیص هماتوم در دوره بارداری می‌توانید از روش‌های ترکیبی معاینه فیزیکی و آزمایش‌های تصویربرداری کمک بگیرید. برای مثال سونوگرافی یکی از روش‌های رایج برای تشخیص هماتوم است که محل دقیق رخ دادن این عارضه و اندازه آن را نشان می‌دهد.

علاوه بر سونوگرافی، متخصص با معاینه فیزیکی علائم خونریزی واژینال و سایر عارضه‌ها به تشخیص دقیق این بیماری دست می‌یابد.

چه زمانی برای تشخیص و رفع هماتوم به پزشک مراجعه کنیم؟

نتیجه سونوگرافی از هماتوم در بارداری

اگر عوارض هماتوم را در خود مشاهده کرده و به وجود این عارضه مشکوک هستید، باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی و راه‌های درمانی باشید. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر به پزشک یا متخصص منتخب خود مراجعه کنید:

• خونریزی واژن: هرگونه خونریزی واژینال در دوران بارداری نشانه هماتوم است و اگر این خونریزی بیش از یک روز ادامه داشت، باید به متخصص منتخب خود اطلاع دهید.
• درد یا ناراحتی در لگن: اگر این درد و ناراحتی به طور مداوم در لگن شما احساس می‌شود، باید به سراغ افراد متخصص بروید.
• خونریزی شدید همراه با لخته: این عارضه نیز نشان‌دهنده مشکل جدی مربوط به هماتوم بزرگ یا جدا شدن جفت است که باید فوری به پزشک مراجعه کنید.
• گرفتگی یا انقباض شدید رحم: اگر در رحم خود گرفتگی و انقباض شدیدی را با همراه با خونریزی تجربه می‌کنید، به طور حتم دچار هماتوم شده‌اید و باید با پزشک متخصص تماس برقرار کنید.
• تب یا لرز شدید: تب و لرز شدید در دوران بارداری نشان‌دهنده عفونتی است که با هماتوم همراه خواهد بود. بدین ترتیب با مشاهده این علائم نیز باید به پزشک خود مراجعه کنید.
• مشاهده علائم در سونوگرافی: اگر از طریق سونوگرافی به وجود هماتوم پی بردید اما هیچ علائم یا عارضه دیگری را تجربه نمی‌کردید، همچنان باید به متخصص مورد نظر خود مراجعه کنید.

درمان هماتوم بارداری

روش‌های درمان این عارضه به عوامل مختلفی همانند اندازه، محل تشکیل شدن آن و سلامت کلی مادر و جنین بستگی دارد. خبر خوب اینکه در بسیاری از موارد، هماتوم‌های کوچک به طور خودکار و بدون هیچ درمان خاصی برطرف می‌شوند.

البته که نظارت منظم از طریق سونوگرافی و چک‌آپ‌ به منظور اطمینان از بدون عارضه بودن هماتوم ضروری است. در صورتی که هماتوم شما بزرگ بوده یا با خونریزی شدید و قابل توجهی همراه است، باید استراحت کرده و فعالیت‌های روزمره خود را به منظور کاهش عوارض بیشتر اصلاح کنید.

در برخی موارد داروها نیز برای مدیریت علائم یا جلوگیری از عوارض مختلف تجویز می‌شوند. برای مثال مصرف داروهای مسکن، ضد التهاب یا داروهایی که مانع زایمان زودرس هستند، به رفع هماتوم کمک می‌کنند.

به جز تمام روش‌های درمانی ذکر شده، جراحی نیز برای تخلیه هماتوم یا رفع مشکلات زمینه‌ای که باعث خونریزی می‌شوند، گزینه مناسبی خواهد بود.

درمان هماتوم در بارداری چقدر طول می‌کشد؟

مدت زمان درمان این عارضه مربوط به دوران بارداری به مسائل مختلفی بستگی دارد که سلامت کلی مادر و سن بارداری نیز از جمله فاکتورهای مهم به حساب می‌آیند. هماتوم‌های کوچک سریع‌تر از هماتوم‌های بزرگ برطرف می‌شوند. البته که محل وجود هماتوم نیز در مدت زمان بهبودی آن نقش دارد.

هماتوم‌های موجود در نواحی که جریان خون کمی دارند، دوره درمان طولانی‌تری دارند. سلامت کلی مادر و شرایط پزشکی او نیز بر روی روند بهبودی این عارضه موثر هستند. برای مثال شرایطی همانند اختلالات لخته شدن خون یا فشار خون بالا طول درمان را افزایش می‌دهد.

در صورتی که هماتوم را زودتر تشخیص دهید، درمان آن نیز سریع‌تر قابل انجام است اما با تشخیص دیرهنگام هماتوم در بارداری، درمان آن نیز زمان زیادی به طول می‌انجامد. خبر خوب اینکه هماتوم‌های کوچک خود به خود و بدون نیاز به درمان خاصی برطرف می‌شوند.

پیشگیری از هماتوم در دوران بارداری

عوارض ناشی از هماتوم در بارداری

با اینکه همیشه پیشگیری از همه موارد بروز هماتوم در دوران بارداری امکان‌پذیر نیست اما می‌توان با انجام برخی از اقدامات خاص، خطرات مربوط به این عارضه را کاهش داد. برای مثال سعی کنید از خطراتی همانند ضربه به شکم، بستن کمربند ایمنی محکم یا فعالیت‌های پرخطر اجتناب کنید.

مدیریت صحیح شرایط پزشکی همانند کنترل فشارخون نیز می‌تواند در کاهش خطر عوارض مربوط به دوران بارداری کمک کند. در صورتی که به طور منظم به متخصص مراجعه کنید تا شما را تحت معاینه دقیق قرار دهد، خیلی سریع به هماتوم ایجاد شده پی می‌برید و رفع مشکلات احتمالی آن در مراحل اولیه امکان‌پذیر خواهد بود.

عوارض هماتوم در بارداری

در حالی که بسیاری از هماتوم‌ها خود به خود و بدون عوارض برطرف می‌شوند، برخی از آنها نیز خطرات بالقوه‌ای برای مادر و جنین به همراه دارند. بعضی از عوارض ناشی از هماتوم بارداری را در ادامه ذکر می‌کنیم:

• سقط جنین: در برخی موارد که هماتوم خیلی بزرگ و با خونریزی قابل توجهی همراه است، احتمال سقط جنین افزایش می‌یابد.
• زایمان زودرس: هماتوم خطر زایمان زودرس و بروز عوارض مختلف بر روی نوزاد را افزایش می‌دهد.
• جدا شدن جفت: هماتوم رترو جفتی باعث جدا شدن جفت می‌شود. این عارضه یک بیماری جدی است که طی آن جفت از دیواره رحم جدا خواهد شد.

آیا هماتوم دوران بارداری به جنین آسیب می‌زند؟

در پاسخ به این پرسش باید گفت، بله هماتوم در دوران بارداری خطراتی برای جنین به همراه دارد اما میزان این خطرات به طور قابل توجهی بر عوامل مختلفی وابسته است که آنها را در ادامه نام می‌بریم:

• اندازه هماتوم
• نوع هماتوم
• سلامت کلی مادر
• سلامت کلی جنین

هماتوم‌های بزرگ‌تر یا آنهایی که در نزدیکی نواحی بحرانی همانند جفت قرار دارند، ممکن است برای سلامت جنین نیز خطرناک باشند. اگر هماتوم در دوره اولیه بارداری به ویژه قبل از هفته بیستم رخ دهد، با خطرات بیشتری بر روی جنین همراه است.

به طور کلی با اینکه هماتوم‌ها همیشه خطرناک نیستند و در برخی موارد به طور خودکار رفع می‌شوند اما احتمال بروز خطرات قابل توجهی نیز به همراه دارند. بدین ترتیب برای حفاظت از جنین خود باید به سراغ یک متخصص حرفه‌ای بروید.

آیا هماتوم در بارداری خطرناک است؟

تشخیص هماتوم در بارداری

در قسمت‌های مختلف این راهنما توضیح دادیم که هماتوم با توجه به اندازه و محلی که قرار دارد، برای مادر یا جنین با خطراتی همراه خواهد بود. برای مثال هماتوم ساب کوریونیک دلیلی برای نگرانی نیست و اغلب به طور خودکار و بدون ایجاد هیچ عارضه‌ای برطرف می‌شود.

این در حالی است که هماتوم‌های بزرگ خطر سقط جنین، زایمان زودرس یا جدا شدن جفت را افزایش می‌دهند. همچنین هماتوم رترو جفتی که با جدا شدن جفت همراه است، یک وضعیت جدی و خطرناک به حساب می‌آید؛ زیرا جفت از دیواره رحم جدا می‌شود.

جدا شدن جفت با عوارض قابل توجهی همانند زایمان زودرس، ناراحتی‌های مربوط به جنین و حتی مرده‌زایی همراه است. نوع دیگر هماتوم که ساب آمنیوتیک نام دارد، با توجه به شرایط زایمان زودرس یا محدودیت در رشد جنین را باعث می‌شود.

فراموش نکنید، سن بارداری بر روی بروز این عارضه و خطرات ناشی از آن تاثیر بسزایی دارد. هماتومی که قبل از هفته 20 بارداری رخ می‌دهد، به طور معمول با خطرات بیشتری همراه خواهد بود.

دلایل خونریزی واژن در دوران بارداری

خونریزی در دوران بارداری نگران‌کننده است و به جز هماتوم دلایل دیگری نیز می‌توانند علت بروز این عارضه محسوب شوند. در برخی از بانوان زمانی که تخمک بارور شده در پوشش داخلی رحم لانه‌گزینی می‌کند، خونریزی واژینال رخ می‌دهد.

این نوع خونریزی به طور معمول حدود 10 تا 14 روز بعد از ایجاد لقاح رخ می‌دهد و دلیل آن هماتوم نیست. در چنین شرایطی لکه‌بینی شما خفیف بوده و جای نگرانی نیست. در برخی دیگر از بانوان نیز به دلیل تغییرات هورمونی، ممکن است خونریزی واژینال رخ دهد.

در واقع هورمون‌های اضافی مورد نیاز برای بارداری گاهی با لکه‌بینی همراه هستند که به طور معمول مضر نیست و به طور طبیعی رفع می‌شود. تغییرات دهانه رحم نیز از دیگر دلایل خونریزی دوران بارداری است؛ زیرا افزایش جریان خون در دهانه رحم آن را حساس‌تر و مستعد خونریزی می‌کند.

سخن آخر

بروز هماتوم در دوران بارداری با نگرانی‌های زیادی همراه است اما با مدیریت و نظارت صحیح بیشتر خانم‌ها توانسته‌اند حاملگی سالمی را تجربه کنند و نوزاد بی‌عیبی را به دنیا آورند. در این راهنما به طور خلاصه علل، علائم، روش‌های تشخیص و درمان یا پیشگیری از هماتوم را توضیح دادیم اما برای درک اطلاعات دقیق‌تر باید به سراغ افراد متخصص بروید.

یکی از بهترین کلینیک‌های حاضر در حوزه بارداری و رفع نازایی، مرکز ناباروری رستاک است که توانسته بسیاری از بیماری‌های مربوط به دوران بارداری را رفع کند و حتی با ارائه خدماتی همانند IVF و IUI مشکلات ناباروری زوجین را از بین ببرد.