مفهوم مادری نیز همانند هر مفهوم دیگری در حال تکامل است؛ زیرا به دلیل تغییرات اجتماعی و فرصت‌های شغلی متنوع بسیاری از زنان مادر شدن خود را به تعویق می‌اندازند و بارداری را در مراحل بعدی زندگی خود قرار می‌دهند. در حالی که جوامع گذشته افکار سنتی‌تری داشتند و زنان تا قبل از 30 سالگی برای باردار شدن اقدام می‌کردند. بارداری در سن بالا برای مثال اواخر 30 سالگی، دهه 40 و 50 با چالش‌های مختلفی همراه است. در صورتی که سوالات زیادی در مورد بارداری در سن بالا دارید، راهنمای زیر را به طور کامل مطالعه کنید. در این مطلب خطرات، عوارض و شرایط حاملگی در سنین بالا را به طور مفصل شرح می‌دهیم.
چالش اصلی بارداری در سن بالا
مهم‌ترین و اصلی‌ترین چالش مربوط به بارداری در سنین بالا افزایش خطر بروز مشکلات باروری است. با بالا رفتن سن زنان، ذخیره تخمدان آنها کاهش می‌یابد که همین مسئله به کاهش کمیت و کیفیت تخمک آنها منجر می‌شود.
احتمال بارداری به طور طبیعی بعد از 35 سالگی به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد و حتی بعد از 40 سالگی نیز کمتر می‌شود. همچنین زنان مسن به دلیل ناهنجاری‌های کروموزومی تخمک در معرض خطر بیشتری برای سقط جنین قرار می‌گیرند.
خطر ابتلا به بیماری‌هایی همانند سندرم داون به دلیل افزایش سن مادر و سن تخمک‌هایش بیشتر می‌شود. ممکن است باردار شدن در زنان مسن بیشتر طول بکشد که همین مسئله نیز به استرس عاطفی و اضطراب زیادی منجر می‌شود. به طور کلی بارداری در سنین بالا با چالش‌های مختلف همراه است که مادران این چالش‌ها را در سنین کم تجربه نمی‌کنند.
فواید بارداری در سن بالا
مادران مسن اغلب تجربه‌های فراوانی از زندگی و بلوغ عاطفی را برای کودکان خود به ارمغان می‌آورند. این مادران درک واضح‌تری از ارزش‌ها، اولویت‌ها و سبک‌های فرزندپروری داشته و دارند. بنابراین این ویژگی‌ها بر روی تربیت کودکان نیز موثر است.
با اینکه این نوع بارداری از نظر سلامت مادر و جنین با خطرات یا عوارض زیادی همراه خواهد بود اما از جنبه‌های تربیتی، عاطفی و اجتماعی فواید زیادی به همراه دارد. در ضمن به دلیل رشد زبانی و فهم یا شعور مادران مسن، کودکان آنها از شرایط بهتری برخوردار خواهند بود.
می‌توان گفت افرادی که در سنین بالا باردار می‌شوند، اغلب تحصیلات و جایگاه اجتماعی خوبی دارند و همین مسئله به تربیت و رفاه بیشتر فرزندان آنها کمک می‌کند. در واقع این مادران منبع الهام و حامی بهتری برای فرزندان خود خواهند بود.
خطرات مربوط به بارداری در سن بالا
در حالی که بسیاری از زنان توانسته‌اند در سنین بالا بارداری موفقی را تجربه کنند اما این نوع حاملگی با خطرات بالقوه‌ای نیز همراه است که در ادامه آنها را معرفی می‌کنیم:
- افزایش خطر سقط جنین: این خطر با افزایش سن به ویژه در زنان بالای 35 سال افزایش می‌یابد.
- ناهنجاری‌های کروموزومی: زنان مسن به دلیل سن تخمک‌هایشان در معرض خطر بیشتری برای ناهنجاری‌های کروموزومی مانند سندرم داون قرار می‌گیرند.
- دیابت بارداری: یکی دیگر از مشکلات حاملگی در سنین بالا، ابتلا به دیابت بارداری است که نه تنها مادر بلکه جنین را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- فشار خون بالا و پره اکلامپسی: این شرایط در زنان باردار مسن شایع‌تر است و به طور بالقوه منجر به بروز عوارض مختلف در دوران بارداری می‌شود.
آمادگی برای بارداری در سن بالا
در صورتی که قصد دارید بعد از افزایش سن خود باردار شوید و حاملگی در سنین بالا را می‌پسندید، باید قبل از اقدام برای این نوع بارداری بدن خود را آماده کنید. برای مثال سبک زندگی‌تان را تغییر دهید. به منظور افزایش شانس بارداری سالم درسنین بالا باید به نکات زیر توجه داشته باشید:
- تغذیه: یک رژیم غذایی متعادل و غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی برای حمایت از باروری و بارداری سالم ضروری است.
- ورزش: فعالیت بدنی منظم به سلامت کلی بدن بهبود می‌بخشد، سطح انرژی شما را افزایش می‌دهد و بدن را برای بارداری بهتر آماده می‌کند.
- اجتناب از مواد مضر: محدود کردن الکل، ترک سیگار و پرهیز از مصرف داروهای غیرضروری برای بارداری سالم بسیار مهم است.
- مشاوره با پزشک متخصص: قبل از اقدام برای باردار شدن باید به منظور ارزیابی سلامت باروری خود با یک متخصص مشورت کنید. یک ارزیابی کامل هر گونه مشکل بالقوه را شناسایی کرده و به تجربه بارداری سالم شما کمک می‌کند.
- مشاوره ژنتیک: برای زنان بالای 35 سال مشاوره ژنتیک اطلاعات ارزشمندی در مورد خطرات بارداری، ناهنجاری‌های کروموزومی و سایر موارد ارائه می‌دهد. بنابراین با کمک این مشاوره می‌توانید تصمیم آگاهانه‌تری بگیرید.
تقویت تخمک برای بارداری در سن بالا
افزایش کیفیت و باروری تخمک در سنین بالا ترکیبی از سبک زندگی، مداخلات پزشکی و حمایت‌های تغذیه‌ای است. در ادامه استراتژی‌های مختلف موثر برای تقویت تخمک را شرح می‌دهیم:
- مصرف میوه‌ها و سبزیجات: برای کمک به مقابله با استرس، از انواع میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ غنی از آنتی اکسیدان‌ها استفاده کنید.
- خوردن چربی‌های سالم: منابع اسیدهای چرب امگا 3 همانند ماهی‌های چرب، گردو و دانه‌های کتان برای تنظیم هورمون‌ها مفید هستند.
- مصرف غلات: برای حفظ سطح قند خون ثابت، غلات را به کربوهیدرات‌های تصفیه شده ترجیح دهید.
- خوردن پروتئین‌های بدون چربی: برای سلامت کلی از منابع پروتئین بدون چربی همانند حبوبات، مرغ و ماهی استفاده کنید.
- حفظ وزن ایده‌آل: کم وزنی یا اضافه وزن بر باروری تاثیر منفی دارد. از طریق یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم وزن متعادلی داشته باشید.
- ورزش منظم: درگیر شدن در فعالیت بدنی منظم سلامت کلی شما را بهبود می‌بخشد و از تعادل هورمونی‌تان حمایت می‌کند. ورزش‌های متوسط همانند پیاده‌روی، شنا و یوگا را هدف قرار دهید.
- پرهیز از مصرف مواد مضر: مصرف الکل یا سایر مواد مضر را کاهش یا حذف کنید؛ زیرا این عادت نیز بر روی روند باروری تاثیر منفی دارد.
- ترک سیگار: سیگار به کاهش کیفیت تخمک و مشکلات باروری مرتبط است.
- مدیریت استرس: استرس مزمن بر تعادل هورمونی و باروری تاثیر دارد. از تکنیک‌های مختلف برای توسعه آرامش خود و مدیریت استرس کمک بگیرید.
- خوردن مکمل: با متخصص خود در مورد انواع مکمل مناسب برای تقویت تخمک صحبت کنید. مکمل‌هایی همانند اسید فولیک، کوآنزیم و ویتامین دی به سلامت بارداری شما کمک می‌کند.
- مراجعه به متخصص: برای نظارت بر سلامت قدرت باروری و تقویت تخمک خود باید از متخصصان به منظور ارزیابی هورمون‌ها کمک بگیرید. همچنین این پزشکان تست باروری را نیز انجام می‌دهند.
- استفاده از روش‌های مصنوعی تقویت تخمک: از روش‌های کمک باروری و غیر طبیعی کمک بگیرید.
بارداری بعد از 35 سالگی
با اینکه 35 سال سن زیادی نیست اما باردار شدن در این سن نیز با عوارض مختلفی همراه است. برای مثال بیشتر بانوان 35 ساله زایمان زودرس یا حاملگی چند قلویی را تجربه می‌کنند. حتی احتمال به دنیا آوردن نوزادی با نقص مادرزادی خیلی زیاد است.
توجه داشته باشید به طور معمول بعد از 35 سالگی تنها 25000 تخمک در بدن بانوان باقی می‌ماند و همین مسئله نشان‌دهنده کاهش قدرت بارداری آنها است. بدین ترتیب برای جلوگیری از زایمان زودرس یا به دنیا آوردن نوزادی با نقص مادرزادی، توصیه می‌کنیم برای بارداری بعد از 35 سالگی خود به سراغ متخصصان حرفه‌ای بروید و با آنها به طور دقیق مشورت کنید.
بارداری در دهه 40 زندگی
بارداری بعد از 40 سالگی برای همه بانوان امکان‌پذیر نیست و به طور معمول بانوان در دهه 40 زندگی خود به سختی باردار می‌شوند. در قسمت‌های مختلف این راهنما ذکر کردیم که در سنین بالا کمیت و کیفیت تخمک بانوان کاهش می‌یابد و همین مسئله احتمال بارداری موفقیت‌آمیز آنها را تا جای ممکن کاهش می‌دهد.
با بالا رفتن سن احتمال بارداری سالم نیز کاهش می‌یابد. برای مثال در 40 سالگی 7 درصد احتمال بارداری موفقیت‌آمیز وجود دارد، در حالی که در 44 سالگی این مسئله تا 2 درصد نزول می‌کند. متاسفانه حتی در 45 یا 46 سالگی شانس بارداری به صفر می‌رسد.
با این وجود اگر به تازگی وارد دهه 40 زندگی خود شده‌اید و قصد دارید باردار شوید، ناامید نباشید. با کمک متخصصان حرفه‌ای و براساس مراقبت‌ها یا توصیه‌های مهم آنها می‌توانید شانس بارداری خود را توسعه دهید.
آخرین سن بارداری در زنان
در این راهنما توضیح دادیم که احتمال و شانس بارداری به طور طبیعی با افزایش سن کاهش می‌یابد. این شرایط بعد از 35 سالگی نیز تشدید پیدا می‌کند. به طور کلی با افزایش سن، بانوان محدودیت‌هایی را در شانس بارداری خود تجربه می‌کنند.
برای مثال در اواسط دهه 30 تا اوایل دهه 40 شانس باروری با سرعت بیشتری کاهش می‌یابد. با اینکه برخی از بانوان در این سنین نیز شانس بارداری دارند اما بین 35 تا 40 سالگی شانس بارداری به طور چشمگیری کم می‌شود.
در سن 40 سالگی نیز شاید بارداری رخ دهد اما بروز عوارض خطرناک نیز بیشتر خواهد بود. به طور کلی آخرین سن برای بارداری بانوان 45 سالگی آنها است که در همه بانوان این شانس یکسان نیست؛ زیرا حتی در 42 امکان بارداری طبیعی به طور قابل توجهی کم می‌شود.
افزایش شانس بارداری در سن بالا
برای افزایش شانس بارداری خود در سنین بالا باید موارد و عوامل مختلفی را در نظر بگیرید. برای مثال با یک متخصص حرفه‌ای در این مورد مشورت کنید. متخصص یک چکاپ قبل از بارداری برای شما تجویز می‌کند تا سلامت باروری‌تان را به طور کامل تحت ارزیابی قرار دهد.
همچنین با انجام تست باروری، ذخیره تخمدان و پتانسیل باروری شما تحت ارزیابی دقیق قرار می‌گیرد. به منظور افزایش شانس بارداری‌تان در سنین بالاتر، رژیم غذایی بهینه داشته باشید. فولیک اسید برای رشد جنین بسیار مهم است و به قدرت باروری شما کمک می‌کند.
فراموش نکنید نوشیدن آب برای سلامت کلی بدن مفید است، بنابراین همیشه هیدراته بمانید. نظارت بر تخمک گذاری نیز از دیگر مسائل مهم برای افزایش شانس بارداری است. شما می‌توانید از کیت‌های پیش بینی تخمک‌گذاری استفاده کنید یا به چرخه قاعدگی خود توجه داشته باشید تا در زمان مناسب برای بارداری دست به کار شوید.
روش‌های مناسب برای بارداری در سن بالا
از آنجایی که بارداری طبیعی در سنین بالا با عوارض و خطرات مختلفی همراه است، شما به عنوان یک خانم که بیش از 35 سال سن دارد، باید از روش‌های مصنوعی و کمک باروری استفاده کنید. دارو درمانی یا برخی دیگر از تکنیک‌ها می‌توانند به بارداری در سن بالا کمک کنند که آنها را در بخش‌های بعدی معرفی می‌کنیم.
فریز تخمک برای بارداری در سن بالا
اگر جزء مادرانی هستید که به دلیل تحصیل یا موقعیت شغلی خود، در حال حاضر قصد بارداری ندارید، توصیه می‌کنیم تخمک خود را در آزمایشگاه تخصصی فریز کنید. با این کار تخمک شما کیفیت خود را حفظ می‌کند و در زمان مورد نظرتان برای ایجاد لقاح استفاده می‌شود. به عبارت دیگر فریز کردن تخمک یکی از روش‌های مربوط به بارداری در سنین بالا است.
انجام آی وی اف یا لقاح آزمایشگاهی
در صورتی که زمان کافی برای فریز تخمک را از دست داده‌اید، روش دیگری پیش روی شما وجود دارد. در روش IVF متخصص تخمک شما و اسپرم همسرتان را با هم ترکیب کرده و یک لقاح آزمایشگاهی ایجاد می‌کند.
در ادامه نیز این لقاح ایجاد شده در صورت موفقیت تمام شرایط، به رحم خانم انتقال داده می‌شود. بنابراین بارداری از طریق لقاح آزمایشگاهی در سنین بالا امکان‌پذیر بوده و ایده خوبی محسوب می‌شود.
تخمک اهدایی روشی برای بارداری در سن بالا
علاوه بر روش‌های ذکر شده، اگر تخمک شما به دلیل افزایش سن توان و کیفیت خود را حتی برای لقاح آزمایشگاهی نیز از دست داده بود، باید به سراغ روش تخمک اهدایی بروید. در این روش نیز متخصصان تخمکی را از بانک مورد نظر تحویل می‌گیرند و بعد از ترکیب آن با اسپرم لقاح ایجاد می‌کنند.
سخن آخر
بارداری در سن بالا یکی از تحولات عظیم همراه با چالش در زندگی مادران است. متاسفانه به دلیل تغییر و تحولات زیادی که در اجتماع، اقتصاد و شرایط خانواده‌ها ایجاد شده، بسیاری از زنان در سنین بالا باردار می‌شوند و همین مسئله با عوارض یا خطرات مختلفی همراه خواهد بود. برای جلوگیری از بروز دردسر به منظور بارداری در سنین بالا باید از متخصصان حرفه‌ای کمک و راهنمایی بگیرید.
یکی از مراکز باروری موفق در حوزه ارائه کامل‌ترین و بهترین مشاوره‌های قبل و بعد از بارداری، مرکز باروری رستاک است. این کلینیک در تمام حوزه‌های مربوط به بارداری از IVF و IUI گرفته تا درمان مشکلات مربوط به نازایی زوجین تجربه و تخصص بالایی دارد.
