مسمومیت بارداری وضعیتی است که هر فرد باردار باید از آن آگاه باشد. با این حال برخی از مادران حامله در مورد پیچیدگی‌های این عارضه اطلاعات دقیقی در دست ندارند. تصور کنید یک بارداری معمولی پر از شادی و انتظارشیرین را تجربه خواهید کرد اما به طور ناگهانی تحت الشعاع شرایطی قرار می‌گیرید که می‌تواند هم برای شما و هم برای جنین خطرناک باشد. به این شرایط پیچیده مسمومیت بارداری می‌گویند که یک عارضه در دوره حاملگی است و با فشار خون بالا و آسیب به برخی از اندام‌ها همراه خواهد بود. برای اینکه به طور دقیق با این عارضه آشنا شوید، می‌توانید مطلب زیر را به طور کامل دنبال کنید. در این راهنما توضیح می‌دهیم که پره اکلامپسی چیست و به چه علت رخ می‌دهد یا چطور می‌توان از آن پیشگیری کرد.
آشنایی با مسمومیت بارداری
مسمومیت بارداری یکی از عوارض جدی در دوران حاملگی است که به اندام‌های بدن مادر همانند قلب و کبد او آسیب می‌رساند. به طور معمول این عارضه جدی بعد از هفته 20 بارداری ظاهر می‌شود و برای مادر و جنین بسیار خطرناک است.
علائم این نوع عارضه و شدت آن در افراد مختلف متفاوت است. همچنین برخی از مادران به طور ناگهانی با این عارضه روبرو می‌شوند، در حالی که برخی دیگر به تدریج با مسمومیت روبرو خواهند شد. مادران مبتلا به این بیماری فشارخون بالایی دارند که 14 روی 9 خواهد بود.
همچنین پروتئین زیادی در ادرار آنها وجود دارد. سردرد داشتن از دیگر علائمی است که بعد از بروز این مسمومیت رخ می‌دهد و حتی برخی از مادران با تغییرات در بینایی خود روبرو شده‌اند. حالت تهوع نیز از دیگر مواردی است که می‌تواند به مسمومیت حاملگی مرتبط باشد.
علائم مسمومیت بارداری
این بیماری علائم خیلی خاص و ویژه‌ای ندارد اما با این حال می‌توان برخی از علائم را به مسمومیت بارداری مرتبط دانست. در ادامه برخی از اصلی‌ترین علائم مسمومیت حاملگی را به طور خلاصه نام می‌بریم:
- ورم کردن دست و پاها
- فشار خون بالا
- تنگی نفس شدید
- کاهش ادرار
- افزایش وزن سریع و غیرعادی به خصوص در 3 ماه اول حاملگی
- بروز پروتئین در ادرار
- سردرد شدید
- پف کردن چشم‌ها
- حالت تهوع و استفراغ
- بروز التهاب در صورت
- بروز اختلالات بینایی همانند تاری شدید دید
- احساس درد در سمت راست شکم
- خونریزی بینی
- احساس درد در قفسه سینه
- بی‌حس شدن صورت یا دست و پا
- گیجی و منگی
- غش کردن
- احساس درد در شانه و بازو
- سوزش سردل
- تشنج
انواع مسمومیت بارداری
این بیماری نیز به 3 دسته مختلف تقسیم‌بندی شده است که هر یک از آنها ویژگی‌های مخصوص به خود را دارد. نوع شدید این عارضه با علائم زیادی همراه است و بسیار خطرناک خواهد بود. در حالی که نوع خفیف مسمومیت بارداری خیلی دردسرساز نیست و به راحتی می‌توان آن را کنترل کرد.
نوع سوم مسمومیت حاملگی با تشنج مادر همراه است که از خطرناک‌ترین مشکلات در بارداری محسوب می‌شود. به طوری که ممکن است مادر یا نوزاد بمیرند و حالت اغما یا تشنج برای مادر باردار رخ دهد.
علت مسمومیت بارداری
مسمومیت بارداری به طور معمول بعد از هفته بیستم بارداری ظاهر می‌شود و ترکیبی از دلایل مختلف باعث بروز این عارضه می‌شوند. البته در بیشتر موارد علت اصلی بروز مسمومیت حاملگی مبهم است اما چندین عامل کلیدی برای این عارضه شناسایی شده‌اند. که برخی از آنها را در ادامه معرفی می‌کنیم:
- عوامل مربوط به جفت: جفت اندامی است که جنین از آن تغذیه می‌کند و نقش اصلی در ایجاد پره اکلامپسی ایفا می‌کند. در افراد مبتلا به این بیماری، جفت به درستی رشد نمی‌کند. این عارضه می‌تواند به جریان خون ناکافی منجر شود و اکسیژن‌رسانی به جنین نیز با اختلال همراه خواهد بود. بنابراین مجموعه‌ای از مشکلات مختلف برای مادر و کودک رخ می‌دهد.
- عوامل ژنتیکی: ژنتیک نیز نقش مهمی در احتمال ابتلا به مسمومیت بارداری دارد. سابقه خانوادگی می‌تواند خطر ابتلا به این عارضه را افزایش دهد. متاسفانه برخی از افراد به طور ژنتیکی استعداد ابتلا به این بیماری دارند.
علاوه بر عوامل مربوط به جفت و ژنتیک مادران باردار که اصلی‌ترین دلایل بروز مسمومیت بارداری هستند، عوامل دیگری نیز برای بروز این بیماری وجود دارند که برخی از آنها را در ادامه نام می‌بریم:
- بارداری اول: مادرانی که بار اول باردار می‌شوند در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
- سن: زنان بالای 35 سال یا کمتر از 20 سال بیشتر مستعد ابتلا به این عارضه هستند.
- چاقی: وزن بیش از حد می‌تواند منجر به بروز این عارضه شود.
- فشار خون مزمن: فشار خون بالا یک عامل خطرناک و مهم در بروز عارضه مسمومیت حاملگی است.
- حاملگی‌های چند قلو: کسانی که از طریق IVF و IUI باردار شده‌اند و انتظار فرزندان چند قلو را دارند، ممکن است بیشتر در معرض این بیماری قرار بگیرند.
برای اینکه این عارضه جدی زودتر درمان و رفع شود، بهتر است خیلی سریع تشخیص داده شود. برای تشخیص این بیماری نیز می‌توانید از متخصصان حرفه‌ای کمک بگیرید.
عوارض مسمومیت بارداری
مسمومیت بارداری می‌تواند منجر به عوارض مختلفی شود که هم مادر و هم جنین را تحت تاثیر قرار می‌دهد. درک این عوارض جانبی برای درمان به موقع ضروری است.
عوارض مسمومیت حاملگی برای مادر
پیشرفت شدید این عارضه می‌تواند منجر به تشنج مادر شود. همچنین فشار خون بالا می‌تواند با آسیب کلیه‌ها، کبد و سایر اندام نیز همراه باشد. سکته مغزی در مادران مبتلا به این عارضه به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.
همچنین جدا شدن جفت از دیگر عوارضی است که برای مادران رخ می‌دهد. در صورتی که جفت پیش از موعد از رحم جدا شود، این اتفاق برای مادر و جنین تهدیدکننده زندگی خواهد بود.
عوارض مسمومیت حاملگی برای نوزاد
محدودیت رشد داخل رحمی یکی از عوارض این عارضه برای نوزاد است. کاهش جریان خون می‌تواند رشد و تکامل کودک را مختل کند. در برخی موارد شدید زایمان زودرس برای محافظت از سلامت مادر می‌تواند برای جنین خطرناک باشد.
علاوه بر این عوارض، برخی از نوزادان نیز به هنگام تولد وزن کمی دارند. نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به مسمومیت حاملگی اغلب کوچک‌تر از همسالان خود هستند.
عوارض بلند مدت مسمومیت حاملگی
متاسفانه مادرانی که به مسمومیت بارداری دچار بوده‌اند، ممکن است در آینده در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی قرار گیرند. بدین ترتیب نظارت بر سبک زندگی به منظور حفظ سلامت خود در طولانی مدت امری بسیار مهم است.
آزمایش مسمومیت بارداری
تشخیص زودهنگام پره اکلامپسی برای سلامت مادر و نوزاد حیاتی است. افراد باردار به طور معمول طی دوران بارداری خود تست‌های غربالگری زیادی انجام می‌دهند که برخی از این تست‌ها می‌توانند به تشخیص زودهنگام این عارضه کمک کنند. برخی از تست‌های تشخیص مسمومیت بارداری را در زیر شرح می‌دهیم:
- مانیتورینگ فشار خون: نظارت منظم بر فشارخون بسیار مهم است. در صورتی که فشار خون مادر باردار روبه افزایش باشد باید انتظار بروز این عارضه را داشت.
- آزمایش ادرار: طی آزمایش ادرار پروتئین موجود در ادرار تحت بررسی قرار می‌گیرد که پروتئین موجود در ادرار از علائم کلیدی پره اکلامپسی است. وجود پروتئین نشان می‌دهد که کلیه‌های تحت تاثیر این بیماری قرار گرفته‌اند.
- آزمایش خون: طی این آزمایش نیز عملکرد کلیه، آنزیم‌های کبدی و سطح پلاکت خون تحت ارزیابی قرار می‌گیرد. این آزمایشات به تعیین شدت بیماری و اینکه آیا اقدامات درمانی فوری لامز است یا خیر کمک خواهد کرد.
- پایش جنین: در موارد مشکوک به مسمومیت حاملگی، نظارت بر جنین باید به گونه‌ای انجام شود که از سلامت جریان خون نوزاد و وجود مواد مغذی کافی درون آن اطمینان حاصل کنند. به منظور پایش جنین می‌توان از سونوگرافی و روش‌های ساده دیگر استفاده کرد.
- تست‌های دائمی: اگر به این بیماری مشکوک هستید، بهتر است به سراغ متخصصان بروید و از آنها بخواهید آزمایش و نظارت مکرر را برای پیگیری سلامت شما و نوزادتان تجویز کنند.
پیشگیری از مسمومیت بارداری
در حالی که نمی‌توان از همه دلایل و عوامل بروز این بیماری جلوگیری کرد اما استراتژی‌های خاصی می‌توانند خطر ابتلا به مسمومیت حاملگی را کاهش دهند. در بخش‌های بعدی برخی از این راه‌حل‌ها را به طور خلاصه توضیح می‌دهیم.
حفظ وزن سالم
قبل از بارداری و طی دوران حاملگی خود باید وزن مناسبی داشته باشید تا بتوانید خطر ابتلا به فشارخون بالا و بروز علائم مسمومیت حاملگی را تا جای ممکن کاهش دهید.
توجه به مراقبت‌های منظم دوران بارداری
انجام چکاپ‌های مداوم امکان تشخیص و مدیریت زودهنگام این مشکلات احتمالی را فراهم می‌کند. همچنین شما می‌توانید در دوره‌های ملاقات با متخصص در مورد سابقه پزشکی خود با آنها صحبت کنید و اطلاعاتی در مورد سابقه پزشکی خانواده‌تان نیز در اختیار او قرار دهید تا بتواند یک برنامه کامل و مفید برای شما تامین کند.
مدیریت وضعیت سلامتی
کنترل شرایط مزمن همانند فشارخون بالا و دیابت قبل از بارداری و در طول دوران حاملگی امری ضروری است. با بررسی این وضعیت سلامت شاید به مصرف دارو نیاز داشته باشید یا اینکه لازم باشد شیوه زندگی خود را تغییر دهید.
استفاده از رژیم غذایی سالم و ورزش
یک رژیم غذایی متعادل و غنی از میوه‌ها، سبزیجات، غلات و پروتئین‌های بدون چربی می‌تواند از سلامت کلی شما حمایت کند. فعالیت بدنی منظم همان‌طور که توسط همه متخصصان تایید شده است، می‌تواند بهزیستی شما را بهبود بخشد.
آسپرین درمانی
برای مادرانی که در معرض خطر شدید هستند، متخصص ممکن است آسپرین با دوز پایین را از 3 ماه دوم بارداری تجویز کند. در نهایت اینکه این اقدامات پیشگیرانه باعث کاهش بروز پره اکلامپسی در بسیاری از مادران باردار شده است.
مدیریت استرس
تمرین تکنیک‌های کاهش استرس مانند یوگا، مدیتیشن یا تمرین‌های تنفس عمیق می‌تواند سلامت کلی مادران را بهبود بخشد و به طور بالقوه عوامل خطر مرتبط با مسمومیت بارداری را کاهش دهد.
چه افرادی مستعد ابتلا به این عارضه هستند؟
مراجعه به متخصص برای درمان مسمومیت بارداری
با اینکه هنوز هیچ دلیل مشخص و واضحی برای این عارضه جدی پیدا نشده است اما برخی از مادران بیشتر مستعد ابتلا به مسمومیت حاملگی هستند. این بیماری بیشتر در مادرانی شایع است که سابقه بارداری نداشته‌اند و برای بار اول حامله می‌شوند. مادرانی که به یکی از شرایط زیر دچار باشند، ممکن است بیشتر در معرض مسمومیت بارداری قرار بگیرند:
- داشتن سابقه فشار خون بالا
- داشتن سابقه بیماری‌های کلیوی
- داشتن دیابت
- مادرانی که زیر 18 سال سن دارند
- مادرانی که بالای 35 سال سن دارند
- اضافه وزن غیرطبیعی
- مادرانی که ورزش نمی‌کنند
- مادرانی که در دوران بارداری خود هیچ تحرکی ندارند
- چندقلو بودن نوزادان
- عدم تغذیه مناسب
درمان مسمومیت بارداری
پس از تشخیص این عارضه، به منظور جلوگیری از عوارض این بیماری بهتر است آن را مدیریت کنید. گزینه‌های درمانی این بیماری براساس شدت آن و سن بارداری متفاوت خواهد بود.
درمان مسمومیت حاملگی خفیف
برای موارد خفیف توصیه می‌شود طبق نکات و دستورالعمل‌های زیر پیش روید:
- انجام معاینات مکرر به منظور کنترل فشار خون و سطح پروتئین ادرار
- اصلاح سبک زندگی: استراحت، کاهش استرس و حفظ یک رژیم غذایی سالم می‌تواند به مدیریت علائم این عارضه کمک کند.
- مصرف داروهای موثر: در برخی موارد، متخصص ممکن است آسپرین با دوز پایین یا داروهای ضد فشارخون را برای کمک به کنترل فشارخون تجویز کند.
درمان مسمومیت حاملگی شدید
در موارد شدید، مداخله فوری امری ضروری است که شامل موارد زیر خواهد بود:
- بستری شدن در بیمارستان: نظارت دقیق در محیط بیمارستان برای اطمینان از ایمنی مادر و نوزاد انجام می‌شود.
- داروها: سولفات منیزیم داخل وریدی اغلب برای جلوگیری از تشنج که یک عارضه جدی پره اکلامپسی شدید است، تجویز می‌شود.
- زایمان: قطعی‌ترین درمان برای مسمومیت حاملگی زایمان نوزاد است به خصوص اگر وضعیت بدتر از حد انتظار باشد.
نتیجه‌گیری
پره اکلامپسی یک بیماری جدی اما قابل کنترل است که به آگاهی، تشخیص زودهنگام و درمان مناسب نیاز دارد. با درک علل این بیماری، شناخت علائم آن و انجام اقدامات پیشگیرانه افراد باردار می‌توانند از خود و نوزادشان محافظت کنند. مراقبت‌های منظم دوران بارداری، یک سبک زندگی سالم را برای مادران حامله به ارمغان می‌آورد.
در صورتی که به اطلاعات و راهنمایی‌های بیشتری در مورد مسمومیت حاملگی نیاز دارید یا باید آزمایش‌هایی در مورد کیفیت دوره بارداری خود انجام دهید، بهتر است از متخصصان کلینیک ناباروری رستاک کمک و راهنمایی بگیرید. این کلینیک به جدیدترین تجهیزات مجهز شده و کامل‌ترین خدمات را در اختیار مادران باردار قرار می‌دهد.
