بارداری همان‌قدر که برای زنان جذاب و شیرین است، چالش‌های مختلفی را به همراه دارد. از آنجایی که بدن مادران باید خود را با شرایط جدید و جنین در حال رشد وفق دهد، به طور حتم دستخوش تغییرات متعددی قرار می‌گیرد. بنابراین بروز طیف وسیعی از علائم دور از انتظار نیست. برخی از این علائم بارداری همانند احساس لگد زدن کودک جذاب است و برخی دیگر همانند یبوست بارداری ناراحت‌کننده خواهند بود.
با اینکه یبوست در دوران بارداری خیلی موضوع مهمی به حساب نمی‌آید اما نمی‌توان آن را به طور کامل نادیده گرفت؛ زیرا این بیماری برخی از فعالیت‌های داخلی بدن مادر را نیز مختل می‌کند. برای آشنایی بیشتر با این عارضه به مطلب زیر مراجعه کنید.
یبوست بارداری چیست؟
یبوست به معنای اجابت مزاج کمتر از 3 بار در هفته است که با مدفوع سفت و خشک که دفع آن بسیار دشوار خواهد بود همراه می‌شود. در دوران بارداری تغییرات هورمونی، رژیم غذایی و عوامل فیزیکی به بروز این عارضه منجر می‌شوند.
در واقع این عارضه در دوران حاملگی یک مشکل رایج برای مادران باردار است و اغلب با ناراحتی‌ها یا نگرانی‌های زیادی همراه خواهد بود. علت اصلی این عارضه نوسانات هورمونی به ویژه افزایش پروژسترون است. البته که خوردن برخی از غذاها نیز می‌تواند معده مادران باردار را سفت کند.
متاسفانه فشاری که رحم در حال انبساط به روده‌ها وارد می‌کند بر بروز یبوست تاثیر بسزایی دارد. توصیه می‌کنیم در دوران بارداری خود آب زیادی بنوشید و فعالیت‌های بدنی زیادی داشته باشید تا به این عارضه دچار نشوید.
یبوست در بارداری شایع است؟
یبوست در دوران بارداری بسیار شایع است، به طوری که 30 تا 50 درصد مادران باردار در مقطعی از حاملگی خود تحت تاثیر این عارضه قرار می‌گیرند. شیوع و بروز این عارضه به عواملی همانند عادات غذایی و شرایط سلامت فردی مادر بستگی دارد.
بسیاری از مادران باردار یبوست را در 3 ماهه اول تا سوم بارداری خود گزارش داده‌اند. با اینکه روبرو شدن با یبوست برای مادران نگران‌کننده است اما این عارضه قابل درمان خواهد بود. علی‌رغم شایع و رایج بودن این بیماری، مادران همچنان با مشاهده یبوست ناراحت شده و در جستجوی استراتژی‌های درمانی خواهند بود.
6 علت بروز یبوست بارداری
زنان بارداری اغلب به دلیل عوامل متعددی همانند نوسانات هورمونی، تغییرات رژیم غذایی و فشار فیزیکی حاصل از رحم در حال رشد، یبوست را تجربه می‌کنند. درک دلایل اصلی یبوست بارداری در مدیریت و کاهش علائم این بیماری تاثیرگذار خواهند بود. در ادامه 6 مورد از دلایل اصلی بروز این بیماری بارداری را شرح می‌دهیم:
- تغییرات هورمونی: در دوران بارداری سطوح بالا پروژسترون باعث شل شدن بافت ماهیچه‌هایی همانند ماهیچه روده می‌شود. این اتفاق روند گوارش را کند می‌کند و در نهایت به یبوست منجر می‌شود.
- تغییرات رژیم غذایی: بارداری اغلب باعث تغییراتی در عادات غذایی می‌شود. بسیاری از زنان به غذاهای خاصی میل پیدا می‌کنند یا از برخی غذاها متنفر می‌شوند. همین مسئله رژیم غذایی کم فیبری را برای آنها به همراه دارد. کمبود غذاهای غنی از فیبر به طور قابل توجهی در بروز یبوست بارداری موثر است.
- فشار فیزیکی: همان‌طور که کودک رشد می‌کند، رحم در حال گسترش نیز به روده‌ها فشار می‌آورد و روند هضم نیز کند می‌شود. این انسداد فیزیکی حرکات روده را دشوارتر می‌کند.
- کم آبی بدن: زنان بارداری برای حمایت از بدن خود و جنین در حال رشد، بیش از حد معمول به مایعات نیاز دارند. کم آبی می‌تواند به مدفوع سفت که دفع دشواری دارد منجر شود.
- مکمل‌ها: برخی از مکمل‌های آهن که به طور معمول در دوران بارداری تجویز می‌شوند نیز باعث بیوست خواهند شد. در حالی که آهن برای مادر و نوزاد ضروری است، مصرف دوزهای بالای آن به مشکلات گوارشی منجر می‌شود.
- کم تحرکی: بارداری به کاهش فعالیت بدنی، به ویژه در 3 ماهه آخر منجر می‌شود. کم تحرکی هضم را کند کرده و در نهایت به بروز یبوست بارداری منجر می‌شود.
مصرف کدام داروها یبوست بارداری را تشدید می‌کند؟
برخی از داروها با اینکه فواید زیادی دارند اما یبوست را در دوران بارداری تشدید می‌کنند. در ادامه برخی از این داروهای مقوی و تشدید کننده یبوست را معرفی می‌کنیم:
- مکمل‌های آهن: اغلب زنان بارداری برای جلوگیری از کم‌خونی این مکمل را مصرف می‌کنند اما مکمل آهن به سفت شدن مدفوع و یبوست منجر می‌شود.
- داروهای تسکین‌دهنده درد: مواد افیونی و برخی از داروهای مسکن تجویزی حرکات روده را به عنوان عارضه جانبی کاهش می‌دهند.
- آنتی اسیدها: برخی از آنتی اسیدها به ویژه آنهایی که حاوی آلومینیوم و کلسیم هستند باعث یبوست می‌شوند.
- داروهای ضد افسردگی: افسردگی یک دوره شایع بعد زایمان است ،برخی از داروهای ضد افسردگی نیز بر روی حرکت روده تاثیر دارند و در برخی از مادران باردار یبوست ایجاد می‌کنند.
- داروهای مربوط به کنترل فشار خون: برخی از داروهای ضد فشارخون به مشکلات گوارشی همانند یبوست منجر می‌شوند.
در صورتی که با مصرف داروهای تجویز شده متخصص منتخب خود دچار یبوست شده‌اید، باید به او مراجعه کنید تا داروهای جایگزینی را برای شما در نظر بگیرد.
یبوست بارداری از چه زمانی آغاز می‌شود؟
یبوست بارداری از 3 ماهه اول دوران حاملگی آغاز می‌شود. به طور معمول در هفته 6 تا 8 بارداری مادران دچار یبوست می‌شوند اما برخی از مادران نیز تا اواخر دوره بارداری خود این عارضه را تجربه نمی‌کنند.
تغییرات هورمونی به ویژه افزایش سطح هورمون پروژسترون در اوایل بارداری بر روی عملکرد سیستم گوارشی تاثیر دارد و حرکات روده را کند می‌کند. علاوه بر این، با پیشرفت دوره بارداری و بزرگ شدن رحم، فشار فیزیکی روی روده یبوست در 3 ماه دوم و سوم بارداری را نیز تشدید می‌کند.
در نظر داشته باشید هر یک از مادران سیستم بدنی متفاوتی دارد و از این یبوست را در دوران مختلفی از دوره بارداری خود تجربه می‌کند. بدین ترتیب شاید یک مادر در اوایل دوره حاملگی خود یبوست داشته باشد و برخی دیگر از مادران در اواخر دوره بارداری‌شان این عارضه را تجربه کنند.
علائم یبوست بارداری
شناخت علائم یبوست بارداری در اولین مراحل بروز آن بسیار مفید است؛ زیرا شما می‌توانید این بیماری خود را راحت‌تر و زودتر تحت مدیریت قرار دهید. برخی از علائم رایج این عارضه عبارت هستند از:
- حرکات کم روده ( کمتر از 3 بار در هفته)
- مدفوع سفت و توده‌ای
- زور زدن به هنگام اجابت مزاج
- احساس تخلیه ناقص
- ناراحتی در معده و شکم
- احساس نفخ شکم
پیشگیری از یبوست بارداری
برای جلوگیری از این عارضه دوران بارداری باید بر روی رژیم غذایی متعادل تمرکز داشته باشید. یک رژیم غذایی کامل و غنی از میوه‌ها، سبزیجات، غلات و پروتئین‌های بدون چربی به جلوگیری از یبوست کمک می‌کند. برنامه‌ریزی برای وعده‌های غذایی خود داشته باشید تا از مصرف فیبر کافی و هیدراته بودن بدنتان مطمئن شوید.
همچنین فعالیت بدنی در طول بارداری مانع از بروز یبوست می‌شود. فعالیت بدنی به معنای ورزش‌های سنگین نیست بلکه با راه رفتن و حرکات کششی سبک نیز می‌توانید از یبوست بارداری خود جلوگیری کنید. به زبان ساده فعالیت بدنی به تحریک سیستم گوارش شما کمک می‌کند.
در صورتی که بعد از مصرف مکمل‌های آهن یبوست را تجربه می‌کنید، باید با متخصص مشورت کرده و از دستورالعمل‌ها او در این حوزه پیروی کنید. شاید مکمل‌های آهن برای بدن شما سازگار نباشد و در این صورت متخصص گزینه‌های جایگزین را به شما پیشنهاد می‌دهد.
5 روش درمان یبوست بارداری
برخی از دمنوش‌های گیاهی همانند زنجبیل و نعناع برای تسکین دستگاه گوارش موثر هستند. بدین ترتیب یبوست بارداری با روش‌های درمان خانگی نیز بهبود می‌یابد. البته قبل از مصرف این داروهای گیاهی و خانگی باید از بی‌خطر بودن آنها برای دوره بارداری خود مطمئن شوید.
حمام آب گرم نیز می‌تواند عضلات شما را شل کند و به طور بالقوه حرکات روده را تحریک خواهد کرد. ماساژ ملایم شکم نیز به تحریک حرکات روده کمک می‌کند. همیشه قبل از امتحان هر یک از این روش‌های درمانی با متخصص منتخب خود مشورت کنید. در بخش‌های بعدی روش‌های مربوط به درمان این بیماری را شرح می‌دهیم.
مصرف فیبر را افزایش دهید
فیبر به حجیم و نرم شدن مدفوع کمک می‌کند و دفع آن را راحت‌تر خواهد کرد. در دوران بارداری خود روزانه 25 تا 30 گرم فیبر مصرف کنید. با گنجاندن فیبر در رژیم غذایی‌تان از یبوست در دوران بارداری جلوگیری کنید. برخی از غذاها و مواد خوراکی پرفیبر عبارت هستند از:
- میوه‌هایی همانند سیب و گلابی
- سبزیجاتی همانند بروکلی و اسفناج
- غلات
- حبوبات
آب بنوشید
نوشیدن آب کافی در دوران بارداری به نرم نگه‌داشتن مدفوع کمک می‌کند. از این رو حداقل 8 تا 10 لیوان آب در روز بنوشید. به عبارت دیگر باید طی دوران بارداری خود همیشه یک بطری آب در دسترس داشته باشید.
برای نوشیدن راحت‌تر آب می‌توانید آن را با میوه‌ها یا گیاهان دم کرده ترکیب کنید. اگر نوشیدن آب را فراموش می‌کنید، برای خود یادآوری‌هایی را در نظر بگیرید.
به طور منظم ورزش کنید
ورزش منظم هضم غذا را تحریک می‌کند و به جلوگیری از یبوست نیز کمک خواهد کرد. در روزهای هفته حداقل 30 دقیقه ورزش متوسط داشته باشید. ورزش‌های ایمن همانند پیاده‌روی، شنا یا یوگای دوران بارداری انجام دهید. البته قبل از انجام هر نوع ورزش و فعالیت بدنی با متخصص خود در این مورد مشورت کنید.
سبک زندگی خود را تغییر دهید
سعی کنید برای اجابت مزاج خود زمان منظمی را در نظر بگیرید. پاسخ به نشانه‌های طبیعی بدن و زمان دادن به سیستم گوارش، سلامت روده شما را بهبود می‌بخشد. در نظر داشته باشید استرس یبوست را بدتر می‌کند، بنابراین برای جلوگیری از یبوست در دوران بارداری خود، از روش‌هایی همانند تنفس عمیق، مدیتیشن و کشش‌های ملایم کمک بگیرید.
مکمل‌های غذایی توصیه شده را مصرف کنید
اگر قصد دارید فیبر کافی به غذای خود اضافه کنید تا از شر یبوست خلاص شود، باید مکمل فیبر مصرف کنید. البته قبل از مصرف هر نوع مکمل جدید باید با متخصصی در این حوزه مشورتی داشته باشید. پروبیوتیک‌ها نیز به حفظ سلامت روده و بهبود هضم غذا کمک می‌کنند. غذاهایی همانند ماست و کفیر تا حد زیادی مفید هستند.
برای درمان یبوست بارداری چه چیزی بخوریم؟
برای کمک به کاهش یبوست بارداری روی یک رژیم غذایی غنی از فیبر و هیدراته ماندن بدنتان تمرکز کنید. در این بخش برخی از غذاها و مواد غذایی دارای فیبر زیاد را نام می‌بریم:
- آلو: به دلیل اثر ملین طبیعی خود یبوست را رفع می‌کند.
- سیب: اگر آن را با پوست بخورید فیبر اضافی به بدن شما منتقل خواهد کرد.
- گلابی: این میوه فیبر و آب زیادی دارد.
- انواع توت: میوه‌هایی همانند شاه توت و تمشک برای یبوست مفید هستند.
- کلم بروکلی: منبع عالی از فیبر است.
- اسفناج: سبزی‌های برگ‌دار به هضم بهتر و راحت‌تر غذا کمک می‌کنند.
- هویج: فیبر بالایی دارد و جزء مواد غذایی مغذی است.
- جو: یک گزینه ایده‌آل برای صبحانه دوران بارداری است. جو دوسر را امتحان کنید.
- نان سبوس‌دار: غلاتی است که به جای نان سفید قابل مصرف است.
- برنج قهوه‌ای: یک جایگزین غنی از فیبر برای برنج سفید است.
- حبوبات: لوبیا قرمز، عدس و نخود فیبر بالایی دارند.
- بادام: یک میان وعده سالم که فیبر و چربی‌های سالم بدن مادران را تامین می‌کند.
- آب: حداقل 8 تا 10 لیوان آب را در روز مصرف کنید تا مدفوع شما نرم بماند.
- دمنوش‌های گیاهی: دمنوش زنجبیل و نعنا فلفلی به هضم غذا کمک می‌کنند.
در دوران بارداری خود باید یک رژیم غذایی متعادل و غنی از همه مواد غذایی را داشته باشید. توصیه می‌کنیم غذاهای غنی از فیبر را با مواد آبرسان ترکیب کنید و منابع فیبر را به تدریج به برنامه غذایی خود بیفزایید.
نتیجه گیری
درک دلایل، روش‌های پیشگیری و درمانی یبوست بارداری به کنترل این عارضه در دوره حاملگی کمک می‌کند. با بررسی استراتژی‌های درمانی و کمک گرفتن از افراد متخصص به راحتی می‌توانید از این چالش‌های رایج بارداری عبور کنید. البته باید از متخصصان ماهر کمک بخواهید.
یکی از کلینیک‌های موفق در حوزه بارداری، مرکز باروری رستاک نام دارد که نه تنها در مورد بیماری‌ها و مشکلات بارداری کنار شما خواهد بود، بلکه در حوزه روش‌های باروری زوجین نابارور همانند IVF و IUI نیز فعالیت‌های موفقی داشته و دارد.
