یکی از اصلی‌ترین دلایل عدم باروری برخی از زوجین، عدم توانایی مادر برای نگهداری و پرورش رویان در رحم است. در واقع برخی از زنان تخمک بارور و بالغ دارند اما نمی‌توانند بعد از ترکیب تخمک و اسپرم، جنین را درون رحم خود نگه‌دارند. در صورتی که شما نیز با این مشکل روبرو هستید و سابقه سقط جنین مکرر داشته‌اید، نگران نباشید. با توسعه علم پزشکی و تکنولوژی‌های مربوط به درمان ناباروری، راه‌حلی نیز برای این معضل زوجین تعبیه شده است. از آنجایی که مادر نمی‌تواند جنین را درون رحم خود پرورش دهد، متخصصان لقاح زوج نابارور را درون رحم جایگزین قرار می‌دهند. با این روش زوج مورد نظر می‌تواند فرزندی از گوشت و پوست خود داشته باشند و آن را درون رحم فرد دیگری پرورش دهند. در این راهنما بیشتر در مورد رحم اجاره‌ای صحبت می‌کنیم.
منظور از رحم جایگزین چیست؟
شاید درک این موضوع برای شما کمی سخت و چالش‌برانگیز باشد اما در حال حاضر زوجینی که نمی‌توانند جنین خود را پرورش دهند، از رحم‌های سایرین کمک می‌گیرند. رحم جایگزین یکی از روش‌های موثر برای رفع مشکل ناباروری زوجین است که با سختی‌ها و پیچیدگی‌های روحی، روانی، پزشکی و حقوقی زیادی همراه خواهد بود.
از این رو استفاده از این روش برای هر زوجی مناسب نیست؛ زیرا دردسرهای عظیمی در این درمان ناباروری وجود دارند که پر چالش و تنش خواهند بود. رحم اجاره‌ای نیز یکی از روش‌های حاضر در دسته‌بندی IVF است که طی آن لقاح حاصل از تخمک بارور مادر و اسپرم سالم پدر، درون رحم فرد دیگری رشد می‌کند و پرورش می‌یابد.
فردی که لقاح را دریافت می‌کند باید از نظر پزشکی توانایی کاملی برای بارداری داشته باشد و نوزاد را پس از زایمان در اختیار زوج اهداکننده لقاح قرار دهد. برای تصمیم‌گیری قاطع در این شرایط باید از بهترین مشاوران ناباروری کمک بگیرید که اطلاعات کاملی در اختیارتان بگذارند و شما را به خوبی راهنمایی کنند.
چند نوع رحم اجاره‌ای داریم؟
رحم جایگزین در 2 صورت به بارداری زوجین نابارور کمک می‌کند که در ادامه این 2 روش را به صورت جداگانه و خلاصه شرح می‌دهیم:
- جنینی که درون رحم اجاره‌ای قرار می‌گیرد، حاصل لقاح تخمک مادر و اسپرم پدر زوج نابارور است. در واقع اهداکننده تخمک با اجاره‌دهنده رحم فرق دارد. در برخی موارد اسپرم پدر را با تخمک مادر ترکیب می‌کنند اما ممکن است اسپرم را از فرد اهداکننده اسپرم نیز دریافت کنند. در این روش بارداری از طریق لقاح درون لوله آزمایش یا همان IVF انجام می‌شود.
- در برخی موارد فرد اجاره‌دهنده رحم، تخمک بارور خود را نیز اهدا می‌کند. بنابراین تخمک فرد اجاره‌دهنده رحم با اسپرم پدر ترکیب و لقاح انجام می‌شود که در واقع بارداری از طریق لقاح درون رحمی یا همان IUI اتفاق می‌افتد. در این روش نیز ممکن است از اسپرم اهداکننده اسپرم استفاده کنند.
مراحل انجام بارداری با کمک رحم اجاره‌ای
اکنون که با انواع رحم جایگزین آشنا شدید و اطلاعات کلی در مورد این روش بارداری به دست آوردید، نوبت به بررسی مراحل اجرای این روش می‌رسد. توجه داشته باشید، رحم اجاره‌ای نیز همانند سایر روش‌ها قوانین و مراحل مشخصی دارد. در بخش‌های بعدی مراحل استفاده از روش رحم اجاره‌ای را به طور خلاصه شرح می‌دهیم.
مراجعه زوج متقاضی به کلینیک ناباروری
در مرحله اول، زوج متقاضی باید یکی از بهترین کلینیک‌های ناباروری را پیدا کند و اطلاعات دقیقی در مورد این روش بارداری به دست آورد. یک موسسه ناباروری می‌تواند در مورد مسائل حقوقی، پزشکی، قانونی و غیره توضیحات کاملی در اختیار زوجین نابارور قرار دهد.
پیدا کردن اهداکننده تخمک
در صورتی که مادر تخمک بارور و بالغ نداشته باشد، زوج متقاضی می‌توانند از بانک تخمک موسسه ناباروری منتخب خود کمک بگیرند. البته زوجین می‌توانند فردی را به عنوان اهداکننده تخمک نیز معرفی کنند. این فرد باید تست‌های غربالگری مورد نظر کلینیک را انجام دهد.
پیدا کردن رحم اجاره‌ای
پیدا کردن رحم جایگزین نیز به روش‌های مختلفی امکان‌پذیر است. برای مثال زوجین می‌توانند خودشان فردی را به عنوان اجاره‌دهنده رحم معرفی کنند یا اینکه از افراد منتخب کلینیک کمک بگیرند. کاندید رحم جایگزین نیز باید از نظر پزشکی و سایر موارد مورد ارزیابی دقیق قرار گیرد.
عقد قراردادهای لازم
از آنجایی که اجاره رحم امری پیچیده و پر چالش است، طرفین باید قرارداد مشخصی را امضا کنند. در برخی موارد افراد می‌توانند از وکیلی خبره کمک بگیرند. متن قرارداد باید به گونه‌ای باشد که هر 2 طرف راضی باشند و بتوانند همکاری‌های لازم را با هم انجام دهند.
شروع روند پزشکی بارداری
بعد از پشت سر گذاشتن تمامی مراحل ذکر شده، نوبت به آغاز فرآیند پزشکی می‌رسد. در ابتدا تخمک و اسپرم باهم ترکیب و لقاح ایجاد می‌شود. سپس رویان تشکیل شده به درون رحم اجاره‌ای انتقال پیدا می‌کند. اهداکننده تخمک می‌تواند قبل از اهدا کردن تخمک خود از داروهای محرک تخمدان کمک بگیرد.
فرد گیرنده رویان نیز باید قبل از انتقال جنین، از داروهایی استفاده کند که دیواره رحم او را برای دریافت جنین آماده کنند. در نهایت بعد از اجرای این مرحله و پس از 15 روز، تست بارداری گرفته می‌شود تا زوجین از نتیجه فرآیند پزشکی مطلع شوند.
تولد نوزاد
در نهایت نوزاد تحت نظر کلینیک متخصص مجری این روش به دنیا می‌آید. این کلینیک از تمام حق و حقوق طرفین پشتیبانی می‌کند تا نوزاد به والدین خود تحویل داده شود.
شرایط زوجینی که می‌توانند از رحم جایگزین استفاده کنند؟
اولین مسئله‌ای که در مورد زوجین متقاضی رحم جایگزین بررسی می‌شود، ضرورت نیاز آنها به این روش است. این روش پیچیدگی‌های زیادی دارد و به همه زوجین پیشنهاد نمی‌شود. تنها زوجینی می‌توانند از این روش استفاده کنند که رحم آنها از بدو تولد با اختلالاتی مواجه باشد.
برای مثال بانوانی که از بدو تولد فقدان رحم دارند یا به سندروم راکی تانسکی مبتلا هستند، می‌توانند از روش رحم اجاره‌ای برای بارداری خود کمک بگیرید. علاوه بر این بانوان، افرادی که شرایط زیر را داشته باشند نیز می‌توانند از روش رحم اجاره‌ای استفاده کنند:
- دارای فقدان رحم به صورت اکتسابی
- مبتلا به بیماری هیسترکتومی
- مبتلا به بدخیمی رحم
- دارای رحمی با ساختار غیرعادی مادرزادی
- دارای رحمی با ساختار غیرطبیعی اکتسابی
- دارای فیبروم‌های خیلی بزرگ درون رحم
- مبتلا به سندروم آشرمن
- تجربه سقط مکرر به دلایل نامشخص
- تجربه شکست مکرر در روش‌های کمک باروری ( با وجود اینکه رویان ایده‌آل ایجاد شده و اندومتر به رشد کافی رسیده است)
- مبتلا به بیماری‌های خاصی که در صورت بارداری زندگی مادر به خطر بیوفتد
- مبتلا به بیماری‌های خاصی که در صورت بارداری شدت پیدا کنند
- مبتلا به نارسایی قلبی شدید
- دارای نارسایی کلیه
- مبتلا به بیماری اتوایمیون همانند دیابت
شرایط فرد اجاره‌دهنده رحم
همه بانوان نمی‌توانند اجاره‌دهنده رحم باشند و روش معرفی آنها به کلینیک باروری از اهمیت بالایی برخوردار است. بعد از انتخاب و معرفی فرد اجاره‌دهنده رحم، کلینیک و متخصصان حرفه‌ای این خانم را مورد ارزیابی‌های دقیق قرار می‌دهند. این آزمایش‌ها و ارزیابی‌ها بسیار ضروری هستند و نباید آنها را نادیده گرفت.
این امکان وجود دارد که زوجین متقاضی بتوانند رحم اجاره‌ای برای خود پیدا کنند اما در اکثر مواقع بهترین گزینه مراجعه به کلینیک ناباروری است؛ زیرا این کلینیک‌ها پرونده‌هایی از افراد متقاضی رحم اجاره‌ای دارند. بانویی که برای اجاره رحم خود معرفی می‌شود باید شرایط زیر را داشته باشد:
- 21 تا 40 ساله باشد
- به دخانیات و مواد مخدر اعتیاد نداشته باشد
- از رژیم غذایی سالمی استفاده کند
- حداقل یک بارداری موفق را داشته باشد
- حداقل یک بار زایمانی راحت و بدون دردسر را تجربه کرده باشد
- از نظر پزشکی مورد قبول باشد
- در تست‌های روانشناسی قبول شده باشد
- خون و ادرار او مورد بررسی دقیق قرار گرفته شود
- رحمی سالم داشته باشد
- از نظر توانایی‌های جسمانی مورد ارزیابی قرار بگیرد
با انجام سونوگرافی رحم و تست‌های روانشناسی متخصصان می‌توانند از سلامت روانی و جسمی فرد اجاره‌دهنده رحم آگاهی پیدا کنند. در صورت تایید تمامی موارد ذکر شده، روند بارداری شروع می‌شود.
چرا زوجین برای بارداری به رحم جایگزین نیاز دارند؟
در بخش‌های قبلی توضیح دادیم که اگر بانوان نتوانند به صورت طبیعی جنین را درون رحم خود رشد و پرورش دهند باید از روش رحم جایگزین استفاده کنند. تمام بیماری‌ها و شرایط ذکر شده در بخش‌های قبلی می‌توانند دلیلی برای استفاده از رحم اجاره‌ای باشند اما اصلی‌ترین علت استفاده از این روش، خطرناک بودن بارداری برای مادر است.
در صورتی که بارداری و وجود جنین در رحم مادر، به هر دلیلی جان او را به خطر بیندازد، متخصصان رحم اجاره‌ای را پیشنهاد می‌دهند. سلامت مادر بسیار مهم است و اگر حاملگی به سلامت مادر لطمه بزند نباید بارداری رخ دهد. علاوه بر این موضوع، زنانی که به طور دائم با سقط جنین روبرو هستند نیز باید از همین روش استفاده کنند.
متاسفانه یکی از اصلی‌ترین معضلات زوجین، سقط مکرر جنین است. در این صورت مادر نمی‌تواند جنین را درون رحم خود نگه‌دارد و به صورت طبیعی آن را پرورش دهد پس باید از روشی غیر طبیعی همانند رحم اجاره‌ای استفاده کند.
مشاوره قبل از اجرای روش رحم جایگزین
زوجینی که متقاضی دریافت رحم اجاره‌ای هستند باید در جلسات مشاوره شرکت کنند و متخصصان شرایط را به طور کامل برای آنها توضیح دهند. در واقع این زوجین باید روش رحم جایگزین را از وجوه مختلفی مورد ارزیابی قرار دهند. در این جلسات موضوعات مختلفی بازگو می‌شوند که برخی از آنها را در زیر نام می‌بریم:
- مراحل انجام روش رحم اجاره‌ای
- شرایط اجرای این روش
- قوانین کلی انجام این روش درمانی
- ابعاد حقوقی مهم مربوط به رحم اجاره‌ای
- تاثیرات اجتماعی حاصل از کمک گرفتن از این روش
- تاثیرات روانی حاصل از این روش درمانی
- زمان ضروری برای انجام این روش
- احتمال توقف روش درمانی در هر یک از مراحل اجرایی طبق تجویز و دستور العمل پزشک متخصص
برخی از زوجین به جلسات مکرری نیاز دارند در حالی که برخی دیگر از زوجین طی چندین جلسه مشاوره به نتیجه و تصمیم‌گیری قاطع دست می‌یابند. شما براساس نیاز و علاقه خود می‌توانید متخصصی حرفه‌ای را برای مشاوره در این مورد انتخاب کنید. طی این جلسات آگاهی‌های لازم در اختیار زوجین قرار می‌گیرد تا در نهایت برای این روش درمانی آماده شوند.
در جلسات مشاوره متخصصان سطح فرهنگی زوجین را مورد بررسی قرار می‌دهند. همچنین در مورد شرایط اقتصادی و مالی آنها نیز پرس و جوهایی انجام می‌شود. نوع ارتباطی که زوجین با یکدیگر دارند، از جمله مسائل مهمی است که در جلسات مورد ارزیابی دقیق قرار می‌گیرد. سایر ارزیابی‌ها نیز عبارت هستند از:
- بررسی وضعیت خانوادگی زوجین
- بررسی شرایط طلاق و ازدواج در خانواده و فامیل‌های زوجین
- میزان علاقه به داشتن فرزند خود
- وجود فرزند خوانده
- سابقه کیفری زوجین
شانس موفقیت رحم جایگزین
از آنجایی که روش‌های مختلفی برای کمک به زوجین نابارور وجود دارد، شاید همه آنها روش درمانی رحم جایگزین را نپسندند و ترجیح دهند از روش‌های دیگر استفاده کنند. به هر حال همه روش‌های درمان ناباروری درصد شانس و موفقیت متغیری دارند که این شانس به عوامل مختلفی بستگی دارد.
در نظر داشته باشید به طور معمول موفقیت رحم اجاره‌ای حدود 75 درصد است که نسبت به سایر روش‌ها بسیار بالاتر خواهد بود. ناگفته نماند درصد موفقیت این روش همیشه 75 درصد نبوده است، بلکه با گذر زمان و توسعه علم پزشکی، متخصصان توانسته‌اند شانس باروری زوجین نابارور را از طریق رحم اجاره‌ای توسعه دهند.
یکی از موثرترین مسائل در افزایش یا کاهش دادن شانس باروری از طریق رحم اجاره‌ای، تخصص کلینیک منتخب و متخصص مجری این روش است. پس سعی کنید در انتخاب متخصص مورد نظر دقت زیادی به خرج دهید و کلینیک مجرب و با سابقه‌ای را انتخاب کنید. علاوه بر کلینیک و متخصص درصد موفقیت این روش به فاکتورهای زیر بستگی دارد:
- وضعیت جسمی و فیزیکی مادر دریافت‌کننده لقاح
- سلامت و کیفیت اسپرم
- سلامت و کیفیت یا قدرت باروری تخمک
- روش ترکیب تخمک و اسپرم یا تولید لقاح
نتیجه‌گیری
استفاده از روش رحم اجاره‌ای یکی از راه‌های درمان ناباروری است که البته برای همه زوجین مناسب و قابل اجرا نخواهد بود. هر یک از زوجین متقاضی باید تحت نظر متخصصان حرفه‌ای و کلینیک متخصص ناباروری آزمایش‌های لازم را انجام دهند و در صورت واجد شرایط بودن برای اجرای این روش دست به کار شوند.
شما نیز به عنوان متقاضی این روش کمک باروری، باید کلینیکی متخصص و حرفه‌ای پیدا کنید. یکی از بهترین کلینیک‌های حاضر در همین حوزه مرکز ناباروری رستاک است که تیم متخصص آن در طول این روش درمانی شما را پشتیبانی می‌کنند و در کنارتان هستند.
