تولد نوزاد میتواند با احساسات قوی و مختلفی در مادر همراه باشد. این احساسات از هیجان و شادی گرفته تا ترس و اضطراب بر روی مادران تاثیرگذار هستند. حتی در برخی موارد ممکن است تولد یا زایمان نوزاد باعث چیزی شود که شما انتظارش را ندارد، افسردگی بعد زایمان. بیشتر مادرانی که به تازگی فرزند خود را زایمان کردهاند، دچار این ناراحتی میشوند که به طور معمول این نوع معضل با نوسانات خلقی، تمایل به گریه، اضطراب و بدخوابی همراه خواهد بود. این حالت افسردگی پس از تولد نوزاد ممکن است از 2 تا 3 روز بعد از زایمان آغاز شود و تا 2 هفته ادامه پیدا کند. برای اینکه با این مشکل مادران بیشتر آشنا شوید میتوانید راهنمای زیر را مطالعه کنید.
آشنایی با حالت افسردگی بعد زایمان
متاسفانه برخی از مادران حالت شدیدی از افسردگی بعد زایمان را تجربه میکنند. در برخی موارد این نوع حالت را افسردگی بارداری مینامند؛ زیرا ممکن است از دوران بارداری شروع شود و تا بعد از زایمان ادامه یابد. به ندرت مادران ممکن است بعد از زایمان دچار روانپریشی شوند که این معضل نیز به افسردگی بعد از تولد نوزاد مرتبط است.
در نظر داشته باشید افسردگی پس از تولد نوزاد یک نقص یا ضعف شخصیتی نیست. در واقع این تنها یک عارضه از زایمان است. بیشتر مادران به دلیل زایمان طبیعی و مراحل آن دچار این نوع عارضه میشوند. در صورتی که به این معضل دچار هستید، باید خیلی سریع برای درمان آن دست به کار شوید. متخصصان حاضر در این حوزه برای مدیریت علائم افسردگی شما کمکتان میکنند.
برای رفع این حالت مادران باید با کودک خود ارتباط و پیوند بیشتری را تجربه کنند که متخصصان این پیوند را گسترش خواهند داد. در نظر داشته باشید علائم این معضل بعد از تولد نوزاد شروع میشوند و با گذر زمان تشدید مییابند. به طور معمول اگر افسردگی برای مدتی طولانی رخ دهد، رشد میکند و خیلی سریع علائم آن قابل مشاهده خواهند بود.
چند درصد زنان به افسردگی بعد زایمان دچار میشوند؟
افسردگی بعد زایمان در هر مقطعی از سال اول زایمان قابل مشاهده است و در افراد مختلف متفاوت خواهد بود. با اینکه مدت زمان این معضل 2 هفته است اما برخی از مادران تا ماهها بعد از زایمان خود همچنان با این حالت دست و پنجه نرم میکنند.
معضل این نوع افسردگی هر چه زودتر تشخیص داده شود، زودتر قابل درمان است و سریعتر به بهبودی ختم میشود. افسردگی بعد از تولد نوزاد در 10 تا 15 درصد مادران در سال اول بعد از زایمان اتفاق میافتد. این بیماری در حال حاضر نسبت به سایر بیماریهای بعد از زایمان رایجتر است.
علائم افسردگی بعد زایمان
احساسات منفی ناشی از افسردگی بعد زایمان
افسردگی بعد زایمان میتواند طیف وسیعی از علائم را داشته باشد. این علائم حتی میتوانند از نظر شدت نیز با هم متفاوت باشند. برخی از بانوان ممکن است احساس غمگینی، اضطراب و تنهایی داشته باشند. برخی دیگر ممکن است احساس گناه، تحریکپذیری و عصبانیت را تجربه کنند.
در برخی موارد نیز حملات پانیک به مادران دست میدهد. شاید حتی مادر از بودن در کنار سایرین و حتی کودک خود لذت نبرد و کلافه شود یا به ترسهای شدید ابتلا پیدا کند. برای مثال برخی از مادران بعد از زایمان ترس فوت کودک خود را دارند. برخی دیگر به طور مکرر در فکر آسیب رساندن به نوزاد خود هستند.
با اینکه در بیشتر موارد این حالت روحی مادران از چند روز تا 2 هفته طول میکشد اما علائم مختلفی دارد که در ادامه آنها را به طور خلاصه نام میبریم:
- از دست دادن اشتها
- تمرکز ضعیف
- احساس خستگی همیشگی
- بد خوابی
- آشفتگی
- تمایل به گریه
- نوسانات خلقی
- اضطراب
- غمگینی
- تحریکپذیری
علاوه بر این حالات مادران در امر احساسات نیز دچار تغییرات شدیدی میشوند. برای مثال بیشتر مادران بعد از زایمان احساس ناکافی بودن دارند یا اینکه میترسند توسط کودک خود طرد شوند. همه این حالات از جمله علائم افسردگی بعد زایمان هستند که میتوانند از خفیف تا شدید متغیر باشند.
نحوه تشخیص افسردگی بعد زایمان
متخصص یا روانشناس فعال در این حوزه با مادر باردار یا تازه زایمان کرده در مورد تفکرات و عواطف صحبت میکند تا کمی با احساسات او آشنایی یابد. در صورتی که جلسات مشاوره با متخصص خیلی خوب پیش رود، تشخیص افسردگی بعد زایمان خیلی سریع خواهد بود.
در صورتی که شما نیز با بررسی متخصص و روانشناس خود به این معضل بعد از زایمان دچار بودید، هرگز نباید خجالت بکشید؛ زیرا افسردگی بعد از تولد نوزاد یکی از معضلات رایج بعد از بارداری است که برای بیشتر مادران رخ میدهد. متخصص بعد از تشخیص این معضل شما میتواند برای درمان آن دست به کار شود.
علاوه بر مشاوره و صحبت کردن، متخصص از شما میخواهد تست افسردگی نیز انجام دهید. این نوع تست شامل یک پرسشنامه است که در مورد احساسات و تفکرات شما پرس و جو میکند. با پاسخ دادن به پرسشهای ذکر شده در فرم مورد نظر متخصص میتواند علائم افسردگی شما را تشخیص دهد و برای رفع آنها دست به کار شود.
دلایل افسردگی بعد زایمان
افسردگی بعد زایمان در برخی مادران با علائم شدیدتری همراه است و خیلی بیشتر طول میکشد. این حالت بعد از تولد نوزاد توانایی مادر در مراقبت از فرزند خود را کاهش میدهد و حتی در انجام کارهای روزانه مادران نیز اختلال ایجاد میکند.
میتوان گفت هیچ دلیل واحدی برای این نوع افسردگی وجود ندارد و مسائل مختلفی در افسردگی بعد از تولد نوزاد نقش دارند. در واقع دلایل مختلفی میتوانند به افسردگی بعد از تولد نوزاد منجر شوند که در بخشهای بعدی آنها را توضیح میدهیم.
ژنتیک
در صورتی که در ریشه خانوادگی مادر، سابقه افسردگی بعد از تولد نوزاد وجود داشته باشد، این امکان وجود دارد که مادر نیز بعد از زایمان افسردگی پیدا کند. به خصوص اگر سابقه این نوع افسردگی خیلی شدید باشد، به طور حتم احتمال اینکه مادر بعد از زایمان خود افسرده شود خیلی زیاد خواهد بود.
تغییرات فیزیکی
حس مادر به فرزند خود طی افسردگی بعد زایمان
بعد از زایمان خانمها با کاهش شدید هورمونهای استروژن و پروژسترون در بدن خود روبرو میشوند که این مسئله میتواند احتمال بروز افسردگی بعد زایمان را افزایش دهد. سایر هورمونهای تولید شده توسط غده تیروئید نیز ممکن است به شدت کاهش یابند.
در صورت کاهش پیدا کردن این نوع هورمونها، شما به طور دائمی احساس خستگی، تنبلی و افسردگی دارد که امری طبیعی است. بنابراین عوارض فیزیکی نیز از دلایل مهم و رایج ابتدا به افسردگی بعد از نوزاد خواهد بود.
مسائل عاطفی
متاسفانه مادرانی که بعد از زایمان دچار کمخوابی میشوند و خواب راحتی ندارد به طور دائم خسته هستند. در چنین حالتی آنها برای رسیدگی به مشکلات جزئی نیز توانایی ندارند و با معضلات مختلفی روبرو میشوند. به عنوان مثال این امکان وجود دارد که مادری در مراقبت از نوزاد خود دچار اضطراب شود.
در برخی موارد نیز مادر احساس میکنند جذابیت کمی دارند و همین مسئله باعث میشود تا با هویت خود مبارزه کنند یا به این احساس برسند که بعد از تولد نوزاد کنترل زندگی خود را از دست دادهاند. همه این عوامل و نکات میتوانند به افسردگی بعد از تولد نوزاد منجر شوند.
افسردگی بعد زایمان چقدر طول میکشد؟
افسردگی بعد زایمان در هر یک از مادران متفاوت است؛ زیرا با علائم متغیری همراه خواهد بود. بنابراین دوره زمانی مشخصی نمیتوان برای این معضل ذکر کرد. برخی از مادران 2 الی 3 روز افسرده هستند، در حالی که برخی دیگر تا 2 هفته این حس را تجربه میکنند.
بیشتر مواقع مادران مبتلا به افسردگی پس از تولد نوزاد، 4 تا 6 هفته با این معضل روبرو هستند. در نظر داشته باشید افسردگی زایمان حتی ممکن است طی دوره حاملگی آغاز شود و بعد از تولد نوزاد به اوج خود برسد. متاسفانه برخی از مادران تا یک سال بعد از زایمان خود همچنان دچار این نوع افسردگی هستند و با آن دست و پنجه نرم میکنند.
مشکلات مربوط به افسردگی بعد زایمان
هر مادری که به تازگی فرزند خود را زایمان کرده است، میتواند افسرده شود. حتی برخی از مادران در زایمان دوم یا سوم خود نیز همچنان دچار این اختلال میشوند. بدین ترتیب افسردگی بعد زایمان تنها به بار اول بارداری مرتبط نخواهد بود. خطرات مختلفی با این معضل همراه هستند که در ادامه آنها را نام میبریم:
- ابتلا به اختلال دو قطبی
- درگیری با اعضای خانواده
- روبرو شدن با افکار استرسزا
- از دست دادن شغل
- نگرانی بیش از حد در مورد سلامتی نوزاد
- مشکل در شیر دادن
- مشکلات در روابط زناشویی
- ضعیف شدن سیستم پشتیبانی
در برخی از موارد نیز مادرانی به افسردگی بعد از تولد نوزاد دچار میشوند که با مشکلات مالی روبرو هستند یا اینکه به طور ناخواسته و بدون برنامهریزی باردار شدهاند. البته مادرانی که 2قلو یا چند قلو نیز به دنیا میآورند ممکن است با همین معضل روبرو شوند.
چطور از افسردگی بعد زایمان جلوگیری کنیم؟
تاثیر افسردگی بعد زایمان بر روی دوره شیردهی
در صورتی که سابقه افسردگی دارید یا اینکه در ریشه خانوادگی شما این معضل مشاهده میشود، بهتر است قبل از باردار شدن به یک پزشک مطلع مراجعه کنید. حتی بعد از اینکه متوجه شدید باردار هستید، بدون درنگ به دیدن یک متخصص بروید و از او کمک و راهنمایی بگیرید.
بنابراین متخصص میتواند در طول بارداری شما را تحت نظر داشته باشید و علائم افسردگی شما را تحت بررسی قرار دهد. همچنین یک پرسشنامه غربالگری افسردگی را در دوران بارداری برای شما فراهم میکنند تا با بررسی این فرم بتوانند از مشکلات و معضلات بعد از زایمان نیز جلوگیری کنند.
گاهی اوقات متخصصان میتوانند افسردگی خفیف شما را با کمک گروههای حمایتی، مشاوره یا سایر روشهای درمانی مدیریت کنند. در موارد دیگر نیز این امکان وجود دارد که متخصص داروهای ضد افسردگی به شما توصیه کند. حتی برخی از مادران باید در دوران بارداری خود نیز این داروها را مصرف کنند.
برخی از مادران طی یک معاینه زودهنگام بعد از زایمان علائم افسردگی خود را نشان میدهد. در بخشهای قبلی نیز گفتیم، هر چه زودتر این بیماری تشخیص داده شود، رفع آن نیز راحتتر خواهد بود. بنابراین همانطور که به مشاوره ژنتیک مراجعه میکنید، توصیه میکنیم قبل از بارداری خود برای بررسی احتمال افسردگی نیز اقدامات لازم را انجام دهید.
داروهای ضد افسردگی در دوران شیردهی
اگر به افسردگی بعد زایمان دچار هستید و متخصص مورد نظر مصرف داروهای ضد افسردگی را به شما توصیه کرده است، نگران نباشید و با خیال آسوده این داروها را مصرف کنید؛ زیرا مصرف این نوع داروها در طول دوره شیردهی شما هیچ تاثیر منفی نخواهد داشت.
البته این نوع داروها از طریق شیر ما به نوزادتان نیز منتقل میشود اما سطح آن بسیار پایین است و خیلی تاثیرگذار نخواهد بود. سروتونین بهترین داروی افسردگی بعد از تولد نوزاد است که برای مادران شیرده نیز عوارض و خطری به همراه ندارد. بیشتر داروهای ضد افسردگی در دوران شیردهی بیخطر هستند.
البته کودکانی که از شیر مادر خود تغذیه میکنند ممکن است در برخی موارد نادر علائمی از خود نشان دهند برای مثال خیلی تحریکپذیر شوند یا اینکه در خواب و خوراک خود با معضلات روبرو باشند.
البته نوزاد مادری که افسردگی دارد نیز میتواند همین ویژگیها را داشته باشد پس بهتر است برای درمان این معضل دست به کار شوید و حتی دارو مصرف کنید.
سخن آخر
در این مطلب رایجترین معضل مادران تازه زایمان کرده را شرح دادیم. همچنین عوارض، علائم، دلایل، نحوه پیشگیری و درمان آن را برای شما بازگو کردیم تا بیشتر با این معضل بعد از زایمان آشنا شوید. برای اینکه اطلاعات بیشتری در مورد زایمان و معضلات آن به دست آورید، بهتر است از متخصصان زنان و زایمان کمک بگیرید.
شما با شرکت در جلسات مشاوره قبل از بارداری نیز میتوانید از تمام امور مربوط به بارداری، دوران حاملگی و شرایط بعد از آن باخبر شوید. مرکز ناباروری رستاک میتواند اطلاعات دقیقی در مورد شرایط یا حتی افسردگی بعد از تولد نوزاد در اختیار شما قرار دهد تا با آگاهی کامل برای بارداری خود اقدام کنید.
